Rusya’nın Suriye’ye yaptığı operasyon nasıl bir mânâ ihtiva ediyor?
Bunu kendileri de söylüyor, “rejimin istediği, rejimle beraber koordineli bir şekilde, onların belirlediği yerleri vuruyoruz ve elimizde rejimin verdiği bilgiler var.” Dolayısıyla Suriye’de rejimin istemediği birtakım grupların vurulduğunu söyleyebiliyoruz. Bu anlamda Suriye’de seküler bir rejimin kurulması için yapılan operasyon gibi gözüküyor.
Suriye’de, Rusya’nın istemediği gruplar hangileri?
IŞİD’in dışında diğer tüm muhalifleri düşünebiliriz. IŞİD kullanışlı olduğu için hedef hâlinde değil.
Acaba Birleşmiş Milletler toplantısında seküler bir rejimin kurulması için Amerika ile bir mutabakata mı varıldı?
Evet, tabii ki.
Bu mutabakat çerçevesinde Amerika ve Rusya’nın, Türkiye ile İran’a bir operasyonu söz konusu olabilir mi?
Hayır, bunu zaten İran’la beraber yapıyorlar. Neden İran’a operasyon yapsınlar ki?
Bu tabloda Türkiye’nin durumu nedir?
Bunu nasıl değerlendirirsiniz bilemem ama, maalesef elimizde hiçbir koz kalmadı.
Yapabileceğimiz hiçbir şey yok mu? Mesela bu “güvenli bölge” meselesi.
Şu noktada hiçbir şey yok. Güvenli bölgenin bir gerçekliği yok. Bu anlamda uygulanabilmesi imkansız gibi bir şey zaten.
Amerika’dan Rusya’ya karşı “bizim silahlandırdığımız muhalifleri de vuruyorlar” gibisinden bir ifade kullanıldı. Bu ifade sizce göstermelik bir açıklama mı?
Hayır, Rusya paldır küldür tüm rejim muhaliflerini yok ediyor. Buna mukabil, Rusya’nın operasyonları bir nevi ABD’ye de meydan okuma aslında.
Rusya’nın böyle bir sıcak çatışma içerisine girmesini nasıl karşılamak lâzım. Bu hareket ileride nasıl bir sürece evrilebilir?
Operasyonların üç dört ay sürebileceğini söylüyorlar. Muhtemelen Suriye’de Esed sonrasında herhangi bir şekilde İslâmcı bir rejimin kurulmaması için tüm altyapıyı, oluşumları yok edecekler gibi görünüyor.
Türkiye Esed’siz süreç için bir sürü baskı yapıp, elindeki tüm kozları harcadı. Geçtiğimiz haftalarda ise Tayyip Erdoğan “Esed’li bir geçiş süreci” dedi. Hadiseler bu noktaya mı gelecek?
Tam öyle de demedi de, bir şekilde bunları söylemeye mecbur kaldı. İçine düşülen bu durumda ne yapacaksınız ki zaten. Sahadaki bütün güçler öbür tarafı destekleyince, siz de tek başınıza kalınca bu tür şeyler söylüyorsunuz. Ama uygulamada maalesef çok da tutarlı olmuyoruz. Mesela kış geliyor, doğalgazda İran ve Rusya’ya bağlıyız, nereye kadar nasıl bir politika üretebileceksiniz.
Süreç nasıl bir hâle evrilir hocam?
Suriye’yi üçe bölecekler. Bunu da herkes söylüyor zaten.
Nasıl bir yapı ortaya çıkacak?
Şu anda yapmak istedikleri ilk şey; Esed’i koruyarak merkez Şam olmak üzere Suriye’yi korumak. Zaten Rusya sırf bu yüzden diğer grupları vuruyor. Ama bunu başaramazlarsa Alevi bölgesi, Kürt bölgesi ve Sünni bölgesi oluşturacaklar. Onlar da birbirlerini yiyecekler.
Türkiye’ye yapılan operasyonları Suriye meselesinden ayrı mı düşünmeliyiz yoksa beraber mi?
Daha farklı boyutları var.
Mesela?
İç siyasetle ilgili konuşmasam nasıl olur.
Tabii ki. Avrupa’da yaşanan iktisadi meseleler, mesela Volkswagen’e yapılanlar. ABD Avrupa’ya karşı bir hamle yapıyor diyebilir miyiz?
Öyle söyleniyor. Diğer taraftan da mülteci krizinin bizzat tetiklediğiyle ilgili iddialar da var. Ama şu anda komplo teorisi bağlamında düşünüyorum bu iddiaları. En azından birtakım deliller ortaya çıkana kadar, komplo teorisi olarak düşünmek daha doğru olur.
Suriye’de iç savaş 5 senedir devam ediyor. Batı ne oldu da bugün aktif olarak harekete geçme ihtiyacı hissetti?
Rusya iki yıldır Suriye’de. Operasyon bağlamında ise ABD eğit, donat vesâir birtakım planlar ortaya koyunca, Rusya da bizzat sahaya inme durumunda kaldı. Rusya, Amerika’nın çizdiği stratejiye cevap olarak operasyonlara başladı.
Amerika ile Rusya arasındaki gerilim, ileride sıcak bir çatışmaya dönüşebilir mi?
Birbirlerine girmek yerine 3. ve 4. sahalar üzerinden savaşıyorlar. Amerika, İran’ı bölgeden koparmak için İran’la anlaştı. Bu anlaşmaya rağmen İran bölgeden kopmadı ve Rusya ile beraber Suriye’de operasyon yapıyor.
İran diğer taraftan Amerika ile de ilişkilerini devam ettiriyor.
Evet. Çünkü nihayetinde Amerika da İran’a muhtaç. Irak, Lübnan ve Suriye’de iş yapmak için ilişkileri devam etmek zorunda.
Suudi Arabistan’ın durumu ne burada?
Araplar mecburen İsrail’e yaklaşıyor.
Suudi Arabistan da Esed’in gitmesi gerektiğini savunuyordu. Son dönemde kendilerini geri çektiler.
Mecburen. Amerika ile Rusya’nın sahaya inmesinden dolayı.
Suudi Arabistan’ın Suriye meselesindeki durumu ile Türkiye’nin durumu arasında bir benzerlik var mı?
Pek benzerlik yok. Arabistan, Yemen’de de operasyonlarını sürdürüyor. Onunki daha çok İran’la kişisel bir hesaplaşma. Suriye’de daha iyi bir rejim olsun derdinde değiller. Nihayetinde Suudi Arabistan’ın istediği Suriye’den İran’ın ve diğerlerinin çekilmesi.
“İsrail’e yakınlaşmak” dediniz. Bu yakınlaşmadaki maksat nedir?
Zaten yakınlar. Bu süreçte Amerika İran’la anlaşınca; İsrail de, Arabistan da kendini satılmış-kandırılmış hissetti ve İsrail’in bölgede beraber hareket edebileceği, ortak paydalarda buluşabileceği en önemli ülke Suudi Arabistan.
Mısır’ın durumu zaten malûm...
Evet, Mısır’la ilgili ekstra bir şey yapmaya gerek yok, Mısır zaten İsrail’e bağlı. İsrail’in bu bölgede Suudi Arabistan’ı kazanmış olması onlar adına bir gelişme diyebiliriz.
Teşekkür ederiz.
Ben teşekkür ederim.
