Komisyonda kabul edilen kanun teklifine göre, Askeri Ceza Kanunu'nda, "askeri suçlar" ile "sırf askeri suçlar" tanımlanacak. Kanunda düzenlenen suçlar ile asker kişilerin askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlar, askeri suç olacak.

Asker kişiler tarafından işlenen ve Askeri Ceza Kanunu'nda, "söz vererek tahliye olunan harb esirleri", "müstahkem bir mevkii veya kendi mevkiini veya kendisini veya bir gemiyi, bir tayyareyi düşmana teslim eden kumandanların cezası", "vazife ve memuriyetlerine gitmeyenlerin cezaları", "firar ve cezası", "yabancı memlekete firar edenlerin cezaları", "mehil içinde yakalananların cezası", "sözleşerek firar ve cezası", "kendini askerliğe yaramayacak hale getirenlerin cezası", "askerlikten kurtulmak için hile yapanlar", "amir veya üstü tehdit", "amir ve mafevkine hakaret edenlerin cezaları", "itaatsizlikte ısrar edenlerin cezası", "toplu asker karşısında veya hizmetten savuşmak için veya silahlı iken yapılan itaatsizliğin cezaları", "büyük zararlar veren itaatsizliğin cezaları", "mukavemet ve cezası", "amire ve mafevka fiilen taarruz edenlerin cezaları", "fesat ve cezası", "fesadı haber vermeyenlerin cezası", "askeri isyan ve cezası", "askeri isyanda önayak olanların cezaları", "düşman karşısında askeri isyan suçlularının cezası" ile "dikkatsizlik edenler" başlığıyla düzenlenen suçlar, sırf askeri suç olacak.

Amir-maiyet veya üst-ast ilişkisi

Teklifle, suç bakımından amir-maiyet veya üst-ast ilişkisinin hangi durumlarda dikkate alınmayacağı düzenleniyor.

Askerlik hizmet ve görevlerine ilişkin haller dışında, asker kişilerden nişanlıların, evlilik bağı kalmasa bile eşlerin, kan veya kayın hısımlığından üstsoy veya altsoy ile üçüncü derece dahil hısımların veya evlatlık bağı olanların birbirlerine karşı işledikleri suçlar bakımından amir-maiyet ve üst-ast ilişkisi dikkate alınmayacak.

Yükümlü erbaş ve erler arasında ast, üst veya amir ilişkisinin dikkate alınması için fiilin askeri hizmet ve görevlerinden dolayı işlenmesi şart olacak.

Yakalama ve tutuklama

Düzenlemeyle, asker kişilerin yakalanması ve tutuklanmasında uygulanacak ilave hükümler ile istisnai hükümler belirleniyor.

Kişiye suçu işlerken rastlanması, suçüstü bir fiilden dolayı izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması ile tutuklama kararı veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, cumhuriyet savcısına derhal başvurma olanağı bulunmadığı takdirde amiri, üstü, askeri karakol, nöbetçi, devriye, askeri inzibat ve kolluk görevlisi asker kişiyi yakalama yetkisine sahip olacak.

Yakalanan kişi ve olay hakkında cumhuriyet savcısına hemen bilgi verilerek emri doğrultusunda işlem yapılabilecek. Cumhuriyet savcısı, yakalanan kişiyi serbest bırakmaz ise en yakın askeri inzibat karakoluna veya askeri makama ya da adli kolluk görevlilerine teslim edilmesine karar verecek.

Suçun, Türk Ceza Kanunu'nda "Koruma, Gözetim, Yardım veya Bildirim Yükümlülüğünün İhlali", "Çocuk Düşürtme, Düşürme veya Kısırlaştırma", "Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar" ve "Hürriyete Karşı Suçlar" başlığı ile tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan olması durumunda, yakalanan kişi cumhuriyet savcısının talimatı ile adli kolluk görevlilerine teslim edilecek.

Asker kişilerin gözaltına alınması veya tutuklanması durumunda; derhal kıta komutanı veya askeri kurum amirine de haber verilecek.

Soruşturma ve kovuşturma

Askeri suçların soruşturulması ve kovuşturulmasında uygulanacak usul hükümlerine ilişkin düzenleme yapılacak.

Askeri suçlarla ilgili, subay ve astsubayların şüpheli sıfatıyla ifadesi bizzat cumhuriyet savcısı tarafından alınacak.

Askeri amirler, cumhuriyet savcısının işe el koymasına kadar delillerin kaybolmasını önleyecek tedbirleri alacak.

Ülke sınırları dışında işlenen suçlar bakımından cumhuriyet savcısı, adli kolluk görevlileri tarafından yapılacak işlemlerin Milli Savunma Bakanlığınca yurt dışında görevlendirilen hukuk sınıfı subaylar tarafından yapılmasını isteyebilecek.

Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin bulunması ve sırf askeri suç nedeniyle askeri disiplinin ağır şekilde ihlal edilmesi halinde de asker kişi hakkında tutuklama kararı verilebilecek.

Sırf askeri suçlarda, tutuklama yasağına ilişkin hükümler uygulanmayacak.

Asker kişilerin işlediği askeri suçlarla ilgili olarak kabul edilen iddianamenin bir örneğini mahkeme, kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi durumunda ise bir örneğini savcılık soruşturma iznini veren komutanlığa veya askeri kurum amirliğine gönderecek.

Askeri birlik komutanı veya askeri kurum amiri, emir komutasındaki asker kişilerin, ifadelerinin alınması veya sorgularının yapılması için hazır bulundurulmasını sağlayacak.

Mahkemelerin görev ve yetkisi

Teklifle, askeri suçlara ilişkin davaların bakılacağı mahkemeler belirleniyor.

Askeri suçlara ilişkin dava ve işler, suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan asliye ve ağır ceza mahkemelerinde ya da askeri birlik ve personel yoğunluğunun gerektirmesi halinde Adalet Bakanlığı'nın önerisi üzerine HSK tarafından belirlenen ilçelerde kurulu bulunan asliye veya ağır ceza mahkemelerinde görülecek. İlçede görülmesine karar verildiği takdirde ilçenin yargı çevresi de aynı usulle belirlenecek. Bu suçlara ilişkin dava ve işler, acele işlerden sayılacak ve bunlarla ilgili davalar adli tatilde de görülecek.

Askeri Ceza Kanunu'nda "hıyanet" başlığıyla düzenlenen suçlar dolayısıyla ağır ceza mahkemesine açılacak davalar, suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan ve HSK tarafından, devletin güvenliğine karşı işlenen suçlara ait davalara bakmak üzere belirlenen ağır ceza mahkemesinde görülecek.

Asker kişiler tarafından ülke sınırları dışında işlenen askeri suçlara ait dava ve işlere bakmaya Ankara mahkemeleri yetkili olacak. Yurt dışında bulunan askeri mahallerde yapılacak önleme aramasına karar vermeye de bu yer sulh ceza hakimliği yetkili olacak.

"Vazife ve memuriyetlerine gitmeyenlerin cezaları", "firar ve cezası", "yabancı memlekete firar edenlerin cezaları", "mehil içinde yakalananların cezası" ile "sözleşerek firar ve cezası" başlığıyla düzenlenen suçlara ilişkin dava ve işlerde yetkili mahkeme, şüpheli veya sanığın mensubu olduğu askeri birlik veya askeri kurumun bulunduğu yerde il ve ilçe mahkemeleri olacak.

Askeri suçlara ilişkin soruşturmalar, suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan Cumhuriyet başsavcılığınca ya da HSK tarafından belirlenen ilçe Cumhuriyet başsavcılığınca yürütülecek. Bu başsavcılıklarda askeri suçlar bürosu kurulacak ve yeteri kadar Cumhuriyet savcısı görevlendirilecek.

İl veya birinci fıkra uyarınca belirlenen ilçe Cumhuriyet savcısı, suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısından soruşturmanın kısmen veya tamamen yapılmasını isteyebilecek. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde suçun işlendiği yer Cumhuriyet savcısı zorunlu olan delilleri toplayacak ve gerekmesi halinde alınacak kararlar bakımından bulunduğu yer sulh ceza hakimliğinden talepte bulunacak.

Yargı yolu kapalı olan disiplin cezaları

Düzenlemeyle, yargı yolu kapalı olan disiplin cezaları belirlenecek.

Askeri öğrenciler ile erbaş ve erler hakkında verilen disiplin cezaları ile subay, astsubay, uzman erbaş ile sözleşmeli erbaş ve erler hakkında verilen uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam cezaları hariç disiplin cezalarına karşı iptal davası açılabilecek. Seferberlik ve savaş zamanında ise yüksek disiplin kurulları tarafından verilen Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası dışında diğer disiplin cezaları yargı denetimi dışında olacak.

Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu yürürlükten kaldırılacak.

AA