Osmanlı döneminde aile, İslam hukukundan yola çıkılarak düzenlenmiş ve aile hukuku olarak bir uygulamaya girilmiştir. M. Akif Aydın’ın Klasik Yayınları’ndan, Ahmet Yasin Küçüktiryaki’nin ise İz Yayıncılık’tan çıkan “Osmanlı Aile Hukuku” isimli eserleri Osmanlı aile hukukunun altı asırlık uygulanma ve gelişim sürecine tahsis edilmiştir.
Aydın’ın Klasik yayınlarından çıkan eserinde aile hukukunun uygulanışı, geçirdiği dönüşümler ve Osmanlı ailesinin şekillenmesine katkıları ortaya konulmaya çalışılmış, geniş bir coğrafyaya yayılan ve çok farklı etnik, kültürel ve sosyal yapılara mensup insan topluluklarını bünyesinde toplayan Osmanlı’nın aile hukuku ele alınmıştır. İslam hukukuna dayanarak aile hukukunu oluşturan Osmanlı, aile hukukunun ilk beş buçuk asırlık uygulanışı kendi içinde belli bir yeknesaklık ve istikrar gösterse de Tanzimat’la başlayan süreçte bir değişim meydana gelmiştir. Aydın’ın eserinde bu dönemdeki değişimlere ve 1917 tarihli Aile Kanunu’na (Hukûk-ı Aile Kararnamesi) yer veriliyor. Gerek Mecelle gerekse de Hukûk-ı Aile Kararnamesi’nin düzenlediği aile hukukunun Lozan Antlaşması’yla tam mânâsıyla icra edilen Batılılaşmayla yok edilişini gözler önüne seriyor.
Ahmet Yasin Küçüktiryaki’nin alt başlığı “Gelenek ve Modern Arasında Hukuk-ı Aile Kararnamesi ve Sadreddin Efendi'nin Eleştirileri” olan eserinde ise Tanzimat Dönemi’ndeki süreci ele alınıyor, gelenekle modern dönemin hukuki süreçlerinin karşılaştırması yapılıyor. Küçüktiryaki, ilgili süreçte gerçekleştirilen kanunlaştırma çalışmaları hakkında bir bilgilendirme sonrasında, Hanefi mezhebi dışındaki mezheplerin görüşlerine yer verildiği ana gerekçesiyle Hukuk-ı Aile Kararnamesini şiddetle eleştiren Abdulkadir Sadreddin Efendi’nin eleştirilerini İslam hukukunun ilgili konulardaki kuralları ile birlikte okuyucuya sunuyor.
Haber: M. Taha İnci
