ABD’nin gönderdiği askeri teçhizat Ukraynalılara yardım etmeyecek ya da Putin’e gözdağı vermeyecek.

Rusya’nın Ukrayna sınırına askerlerini yığmasıyla birlikte Washington’da “Ukraynalıların ülkelerini savunmasına nasıl yardım edebiliriz?” sorusuna yönelik tartışmalar artmaya başladı. Henüz bu hafta Biden yönetimi, diğer askeri teçhizatların sağlanmasına ek olarak, ABD yapımı Stinger (omuzdan fırlatılan uçaksavar) füzelerinin Kiev'e teslimatını onayladı. Birleşik Krallık dahil olmak üzere müttefik ülkeler de Ukrayna’ya kendileri yardım gönderiyor.

Yardımın gerekçeleri ise çeşit çeşit. Bazıları, ABD'nin Ukrayna'ya askeri yardımının Rusya'nın hesaplarını değiştirebileceğini ve muhtemelen Moskova'yı saldırı başlatmaktan caydırabileceğini iddia ediyor. Bazıları ise, Ukrayna ordusuna yapılan yardımın Ruslarla olası bir savaş üzerinde gerçek bir etkisi olabileceğini, bunun Kremlin'in zafere ulaşmasını daha zor hale getirebileceğini ve Rusya'nın düşünebileceği bazı askeri seçenekleri devre dışı bırakmak zorunda kalacağını iddia ediyor. Ayrıca, Ukrayna'nın galip geleceğine dair beklenti olmasa da, daha fazla Rus askerinin ölmesini sağlayarak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in ülkesinde iç siyasi sorunlar oluşturarak ona ek maliyetler çıkarmak noktasında fayda sağlayacağına dair sesler de var.

Bu argümanların hiçbiri ikna edici değil. Kastım, Kiev ile güvenlik işbirliğinin sona ermesi gerektiği değil, sadece askeri yardımın bu krizi çözmek için etkili bir yöntem olmadığıdır.

ABD Rusya'nın Kırım'ı ilhakı ve Donbas'ı işgalinin ardından 2014'ten bu yana Ukrayna'ya 2,5 milyar doların üzerinde askeri yardımda bulundu. ABD'nin Ukrayna'ya yaptığı yardımlar arasında eğitmenler, seçilmiş savunma sistemleri (karşı havan radarları gibi) ve daha yakın zamanda Javelin tanksavar füzeleri yer aldı. Bu yardımlar esas olarak, Donbas'ta, çoğunlukla küçük silahlar ve hafif silahlarla donanmış olan Rusya destekli ayrılıkçı güçlere karşı nispeten statik çatışmada Ukrayna'nın etkinliğini artırmayı amaçlamaktadır.

Ancak şöyle bir durum var: Ukrayna esas olarak Donbas'ta Rusya'nın silahlı kuvvetleriyle savaşmıyor. Evet, Rusya ayrılıkçı güçleri silahlandırdı, eğitti ve yönetti. Ancak Kiev'in kendi tahminlerine göre bile, isyancı güçlerin büyük çoğunluğu yerlilerden oluşuyor yani normal Rus ordusunun askerleri sahada aktif olarak mevcut değil. Nitekim, Rus silahlı kuvvetleri Ağustos-Eylül 2014 ve Ocak-Şubat 2015'te olmak üzere sadece iki kez ve sınırlı güçlerle doğrudan çatışmaya girdi ve her ikisi de Ukrayna yenilgileriyle sonuçlandı.

Moskova, Rus ordusunun çatışmalarda Ukraynalılara karşı güçlerinden çok küçük bir kısmını kullandığı konusunda ısrarcı oldu. Uzun süreli ve açık müdahalelerden kaçınırken işi halletmek için yeterli güç uyguladı. Hava kuvvetleri, balistik ve seyir füzeleri de dahil olmak üzere çok çeşitli Rus ekipmanları, Suriye'deki savaş operasyonlarında defalarca gösterilmiş olsalar bile, çatışmalara hiç dahil olmadı.

Rapor edilen Rus kuvvetleri bilgisine göre, eğer gerçekleşirse, savaşın son yedi yıllık çıkmazdan temel olarak farklı olacağını gösteriyor. Rusya, on binlerce personel, binlerce zırhlı araç ve yüzlerce savaş uçağını içeren geniş çaplı bir ortak taarruz operasyonu organize etme potansiyeline sahiptir. Savaşa, büyük ihtimalle kara, hava ve deniz kuvvetlerinden yıkıcı füze saldırılarıyla Ukrayna'nın karargahlarını, havaalanlarını ve lojistik noktaları vurularak başlanacak. Ukrayna, doğu sınırı boyunca dizilen Rus kuvvetleri, güneyde Karadeniz'den tehdit eden deniz ve amfibi güçleri, Kiev'den 100 kilometre uzaktaki kuzey sınırına ve Belarus'a konuşlanıp tehdit etme potansiyeli olan kuvvetler ile neredeyse en başından itibaren kuşatılmış şekilde çatışmaya başlayacak.

Kısacası, bu savaş Ukrayna'daki önceki çatışmalara benzemeyecek ve bu ABD yardımı hususunda yukarıda bahsetmiş olduğumuz ilk gerekçeyi baltalıyor: Rusya'yı caydırmak. Ukrayna ordusu Donbas'taki çatışmalarla mücadele etmek için şekillendirildi ve bu nedenle Rusya için caydırıcı bir tehdit oluşturmuyor; Amerikan silahlarının temini bunu değiştirmek için hiçbir etkiye sahip olamaz. Moskova, 40 milyondan fazla nüfusuyla Avrupa'nın en büyük ikinci ülkesini işgal edip, Batı'dan gelen muazzam ekonomik yaptırımları umursamadan büyük bir savaş başlatmaya istekliyse, önümüzdeki haftalarda teslim edilebilecek ABD askeri yardımıyla caydırılması pek mümkün değildir. Rusya'nın planını değiştirebilecek ve onları zorlayacak silah sistemleri -karadan havaya füzeler ve savaş uçakları gibi-, ABD'nin Ukraynalılara sağlama ihtimali bir hayli zayıf olan sistemlerdir. Ve Ukraynalı operatörlerin bu kriz üzerinde bir etki oluşturmaları için eğitilmeleri konusunda zamanında hiçbir şey yapılmadı ve ekipmanlar da operasyonel hale getirilemedi. Çünkü büyük, modern sistemler kapsamlı eğitim ve malzeme desteği gerektirir.

Caydırıcılık başarısız olduğunda ve bir savaş başladığında, Ukrayna silahlı kuvvetleri kendilerini hemen çaresiz koşullarda bulacaktır. Ukrayna'nın tüm potansiyel saldırı yollarına karşı güvenilir bir şekilde savunmak için yeterli gücü yok, bu da belirli bir dizi sabit güçlü noktayı savunmak -diğer alanların kontrolünü sona erdirmek- veya onlardan daha fazla olan Rus kuvvetleriyle çatışmak için manevra yapmak arasında seçim yapması gerekeceği anlamına geliyor. Donbas'taki çatışma hattı birçok cepheden sadece biri olacak. Oradaki Ukrayna tahkimatları günümüz Maginot Hattı gibi görünebilir: daha gelişmiş uçaklara ve daha fazla mobil kara kuvvetlerine sahip bir düşmanın mobil güçleri tarafından asla gelemeyecek ve atlanamayacak bir ön saldırı için hazırlanmış bir cephe.

Ukrayna'nın büyüklüğü, orada faaliyet gösteren kara kuvvetlerinin kırsal arazinin geniş alanlarını kapsayacak şekilde hareket etmesi gerekeceği anlamına geliyor. Hareketli ve hızlı taşınabilir silahlar, Ukraynalı rakiplerinden çok daha iyi eğitilmiş ve koordineli hava ve kara manevrası savaşı yürütmek için donatılmış Rus kuvvetlerine fayda sağlayacaktır. Rus ordusu, hem eğitimde hem de Suriye'deki savaş operasyonlarında insansız hava araçları ve diğer keşif araçları tarafından yapılan uzun menzilli saldırı ve taktik atışların kullanımını defalarca uyguladı. Rusya'nın savaş uçakları ve stratejik hava savunması, Moskova'nın hava sahasını kontrol etmek ve Ukrayna kuvvetlerini vurmak gibi birçok seçeneğe sahip olmasını sağlıyor ve çoğu Rus pilot Suriye'de son zamanlarda saha deneyimine sahip. Ukrayna ordusu da büyük ölçüde eski Sovyet silahlarını işletmektedir; Rus kuvvetleri bu sistemlerin sınırlarına dair derin bir aşinalığa sahip ve etkinliklerini daha da azaltmak için hangi taktikleri kullanacağını bilmekte.

Kısacası, Rusya ve Ukrayna arasındaki askeri denge Moskova'nın lehine o kadar açık ki, Washington'un önümüzdeki haftalarda sağlayacağı herhangi bir yardım, başlaması halinde savaşın sonucunu belirlemede büyük ölçüde yetersiz olacaktır. Rusya'nın kapasitesi, kabiliyeti ve coğrafyadaki avantajları ülkelerini savunmakla görevli Ukrayna güçleri için aşılmaz zorluklar doğurmaktadır. Yardımın sebebine dair kullanılan ikinci argüman -savaşın seyrini değiştirmek- ise işte bu nedenle işe yaramaz olacaktır.

Üçüncü yardım argümanı, Ukrayna halkının isyan etmesine, bir Rus işgalinin maliyetini arttıracağı için yardım etme fikridir. Birçoğunun aklında, 1979'daki Sovyet işgalinden sonra Afganistan'daki mücahitlere yapılan ABD yardımı var. Nitekim, bazıları o zamanlar Sovyet hava kuvvetlerine zarar veren Stinger omuzdan fırlatılan uçaksavar füzelerinin aynısının sağlanmasını bile öneriyor.

Rusya, çok sayıda Ukraynalının bulunduğu bölgelere yönelik uzun vadeli bir işgal girişiminde bulunursa, saymış olduğumuz yardım biçimleri Moskova için işleri karmaşık hale getirebilir. Ancak ABD'nin Ukrayna isyanına verdiği destek, daha savaş başlamadan politikanın merkezinde değil, genişletilmiş bir çatışma sırasında son çare olmalıdır. Marjinal olarak daha maliyetli bir işgal olursa, savaş o aşamaya gelirse, Moskova için bir fark ortaya çıkarması ihtimal dahilinde değildir; çünkü çok daha önemli maliyetleri çoktan göze almış olacaklardır. Rus politikacılar, büyük ölçekli bir operasyonda, özellikle de bir işgalde çok şeyin ters gidebileceğinin farkındalar. Putin, Ukrayna'nın büyük bir bölümünü işgal etme kararını alırsa, bunun Rusya için kolay veya ucuz olacağına inandığı için olmayacaktır.

Ukrayna'da bir isyan kampanyasına kadar süren bir savaşın maliyetlerinin Ukraynalılar tarafından orantısız bir şekilde çekileceğini de unutmamalıyız. Çatışmanın bu aşamasında, binlerce ya da daha büyük olasılıkla on binlerce Ukraynalı ölmüş olacak. Rus işgalcilere karşı elde ettikleri başarılar için, Ukraynalı isyancılara ağır bir ödeme yapılacaktır; Suriye muhalefetinin veya Çeçen isyancıların deneyimi, Amerikalıların Ukrayna gibi yakın bir ortak üzerinde istemesi gereken bir deneyim değildir.

Normal zamanlarda, ABD'nin Ukrayna'ya askeri destek sağlaması için birçok iyi neden vardır. Ama normal bir zamanda değiliz. Şimdi askeri yardım, krizin sonucunu etkilemede en iyi ihtimalle sönük kalacaktır. Saldırı altında kalma ihtimali olan bir ABD ortağına yardım etmek siyasi etik gereği doğru olabilir. Ancak Ukrayna ve güçlerine yönelik potansiyel tehdidin boyutu göz önüne alındığında, Washington'un yardım edebileceği en etkili yol diplomatik bir çözüm bulmak için çalışmaktır.

Rand Corporation'da kıdemli bir siyaset bilimci olan Samuel Charap ve Rand Corporation'da kıdemli bir savunma analisti olan Scott Boston tarafından Foreign Policy dergisi için kaleme alınan bu makale Abdulkerim Kiracı tarafından Baran okurları için tercüme edilmiştir.