Rusya, dijital alandaki egemenliğini pekiştirmek ve Batılı teknoloji şirketlerinin ülkedeki etkisini kırmak amacıyla en radikal adımlarından birini atmaya hazırlanıyor. Rusya Parlamentosu'nun alt kanadı Devlet Duması'nın Bilgi Politikası Komitesi'nde görevli üst düzey milletvekilleri, ülkede milyonlarca kişi tarafından kullanılan anlık mesajlaşma uygulaması WhatsApp'ın yasaklanması için resmi çağrıda bulundu.
Komite Başkan Yardımcısı Anton Gorelkin ve komite üyesi Anton Nemkin, 18 Temmuz'da parlamentoda yaptıkları açıklamalarda, WhatsApp'ın "ulusal bir güvenlik tehdidi" haline geldiğini ve Rusya'nın dijital altyapısı için risk oluşturduğunu savundu. İki vekil, uygulamanın 1 Eylül 2025 tarihine kadar engellenmesi ve "yabancı, dost olmayan ülkelerin yazılımları" listesine eklenmesi gerektiğini duyurdu.
Milletvekili Gorelkin, yaptığı açıklamada, "WhatsApp'ın Rus pazarından çekilmeye hazır olması gerekiyor. Ulusal çıkarlarımızı ve vatandaşlarımızın dijital güvenliğini yabancı bir şirketin insafına bırakamayız" ifadelerini kullandı.
Arka Plan: "Dijital Egemenlik" Stratejisinin Son Halkası
Moskova'nın WhatsApp'a yönelik bu hamlesi, ani bir karardan ziyade, yıllardır ilmek ilmek işlenen "dijital egemenlik" stratejisinin en kritik halkasını oluşturuyor. Bu stratejinin temel amacı, Rusya'nın internet altyapısını ve dijital hizmetlerini Batı'ya olan bağımlılıktan kurtararak tamamen kendi kontrolü altına almak.
- Meta'ya Yönelik Önceki Adımlar: Rusya, 2022 yılında WhatsApp'ın ana şirketi olan Meta'yı "aşırılıkçı bir örgüt" olarak tanımlayarak, şirkete ait Facebook ve Instagram platformlarını ülke çapında yasaklamıştı. Ancak, uçtan uca şifreleme özelliği nedeniyle kişisel bir iletişim aracı olarak görülen WhatsApp, bu yasaktan şimdiye kadar muaf tutulmuştu. Yeni hamle, bu muafiyetin de sonuna gelindiğini gösteriyor.
- Yerli Alternatif "MAX" Hazır: Yasaklama girişiminin zamanlaması, Kremlin'in yerli ve milli bir iletişim platformu oluşturma projesiyle de birebir örtüşüyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geçtiğimiz ay, devlet destekli ve tamamen Rus kontrolünde olacak "MAX" adlı yeni mesajlaşma uygulamasını kurumsallaştıran yasayı imzaladı. Analistler, WhatsApp'ın yasaklanmasıyla oluşacak boşluğun, vatandaşların devlet kontrolündeki MAX uygulamasına geçişini hızlandırmak için planlı bir adım olduğunu değerlendiriyor.
Yasağın Gerekçesi ve Olası Sonuçları
Rus milletvekilleri yasağın temel gerekçesini "ulusal güvenlik" olarak açıklasa da, kararın altında yatan birkaç önemli stratejik hedef bulunuyor:
- Bilgi Kontrolü ve Gözetim: WhatsApp'ın sunduğu uçtan uca şifreleme, Rus güvenlik servislerinin iletişimleri izlemesini zorlaştırıyordu. Devlet kontrolündeki MAX gibi bir uygulamayla, Kremlin'in iletişim üzerindeki denetim kapasitesini artırmayı hedeflediği belirtiliyor.
- Dijital İzolasyon: Bu karar, Rusya'nın küresel internetten ayrılarak kendi "intranet"ini (kapalı ağ) oluşturma yönündeki adımlarını hızlandırıyor. Batılı platformların tamamen engellenmesiyle, Rus vatandaşlarının bilgiye erişimi de büyük ölçüde Kremlin'in onayladığı kanallarla sınırlı kalacak.
- Ekonomik ve Teknolojik Bağımsızlık: Batılı teknoloji devlerini pazar dışına iterek, yerli teknoloji şirketlerinin büyümesi ve pazar payı kazanması için alan açılıyor.
Yasağın Yürürlüğe Girme İhtimali "Neredeyse Kesin"
Henüz yasakla ilgili nihai oylama yapılmamış olsa da, Rusya'daki bağımsız haber kaynağı Meduza'ya konuşan Kremlin'e yakın kaynaklar, uygulamanın engellenme ihtimalini "%99" olarak değerlendiriyor.
Kremlin'in ilgili kurumlara 1 Eylül'e kadar yeni kısıtlama yönergeleri hazırlama talimatı verdiği göz önüne alındığında, yasağın kısa sürede resmiyet kazanarak yürürlüğe girmesine kesin gözüyle bakılıyor. Bu gelişme, on milyonlarca Rus vatandaşının günlük iletişim alışkanlıklarını kökten değiştirecek ve Rusya'nın dijital dünyada "demir perdeyi" daha da sağlamlaştırdığı yeni bir dönemin başlangıcı olacak.