Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, artan jeopolitik gerilimler ve olası bir büyük kriz senaryosuna karşı, birliğin şimdiye kadarki en kapsamlı "Stratejik Stoklama Stratejisi"ni kabul ettiğini duyurdu. 9 Temmuz'da yayımlanan karar, gıda, su, petrol, yakıt ve tıbbi malzeme gibi hayati ürünlerin ortaklaşa stoklanmasını ve kriz anında hızlı dağıtımını öngörüyor.
Karar, resmi olarak Kovid-19 pandemisi ve iklim krizi gibi tecrübelerle gerekçelendirilse de, içeriği ve zamanlaması, Brüksel'in Rusya ile olası bir çatışma da dahil olmak üzere çok daha ciddi senaryolara hazırlandığı şeklinde yorumlanıyor.
Sadece Tıbbi Malzeme Değil, Gıda ve Yakıt da Stoklanacak
AB Komisyonu'nun yayımladığı strateji, pandemi döneminde yaşanan tıbbi malzeme kıtlığının ötesine geçerek, bir toplumun ayakta kalması için kritik öneme sahip tüm temel kalemleri kapsıyor. Plana göre:
- AB Stoklama Stratejisi: Birlik genelinde üye ülkelerin mevcut gıda, enerji (petrol-yakıt) ve sağlık stokları haritalanacak. Stratejik "stok boşlukları" tespit edilerek bu açıklar AB koordinasyonunda kapatılacak.
- Tıbbi Karşı Tedbirler Stratejisi: Özellikle aşı, ilaç, kimyasal ve nükleer tehditlere karşı koruyucu ekipmanlar için ayrı bir yol haritası çizildi. AB Sağlık Acil Durum Hazırlık ve Müdahale Kurumu'nun (HERA) bütçesi bu kapsamda 2027'ye kadar 200 milyon avroya çıkarılacak.
AB Kriz Yönetimi Komiseri Hadja Lahbib yaptığı açıklamada, "Amacımız, toplumlarımızın işleyişini sağlayan temel malzemelerin her zaman mevcut olmasını garanti altına almaktır. Ne kadar hazırlıklı olursak, o kadar az panik yaşarız" ifadelerini kullandı.
NATO ile "Çift Kullanımlı" Malzeme İş Birliği Dikkat Çekti
Stratejinin en dikkat çekici unsurlarından biri, sivil-asker iş birliğine yapılan vurgu oldu. "Medifence" adı verilen girişim kapsamında, AB'nin NATO'nun Müşterek Sağlık Grubu ile hem sivil hem de askeri amaçlarla kullanılabilecek "çift kullanımlı" tıbbi malzemelerin (antidotlar, kimyasal koruyucular vb.) listesi üzerinde çalışacağı belirtildi.
Bu adım, olası bir askeri çatışma durumunda sivil savunma ve askeri ihtiyaçların eş zamanlı olarak karşılanmasına yönelik bir hazırlık olarak değerlendiriliyor.
"Kötü Senaryolara Karşı Önlem"
Analistler, AB'nin bu hamlesinin arkasında birden fazla neden yattığını belirtiyor. Rusya-Ukrayna savaşının Avrupa'da yarattığı enerji ve gıda güvenliği endişeleri, Kızıldeniz ve Tayvan Boğazı gibi küresel ticaret yollarındaki potansiyel şoklar ve NATO çevrelerinden gelen "Rusya'nın 5 yıl içinde bir NATO ülkesine saldırabileceği" yönündeki uyarılar, Brüksel'i "gecikmeli refleks" yerine "önceden konuşlandırılmış stok" modeline itiyor.
Strateji kapsamında 2026 yılında, stokların birlik genelinde ne kadar hızlı dağıtılabileceğini test etmek amacıyla geniş çaplı bir "lojistik tatbikat" yapılması da planlanıyor.
Karar, AB'nin sadece ekonomik veya sağlık krizlerine değil, aynı zamanda barış zamanı düzeninin bozulabileceği, tedarik zincirlerinin çökebileceği ve temel ihtiyaçların güvence altına alınması gereken topyekûn bir krize karşı somut adımlar attığının en net göstergesi olarak kabul ediliyor.