Mısır yönetimi, 1950 tarihli Ortak Savunma ve Ekonomik İşbirliği Antlaşması çerçevesinde NATO tarzı bir bölgesel savunma gücü kurulmasını önerdi. Dışişleri Bakanı Badr Abdelatty’nin sunduğu plana göre amaç, üye devletleri dış tehditlere, özellikle de İsrail’e karşı koruyacak hızlı müdahale birliği oluşturmaktı. Ancak Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri teklifi engelledi.
Ana anlaşmazlık, komutanlığın kimde olacağı konusunda yaşandı. Suudi Arabistan liderliği üstlenmek isterken, Mısır uzun askerî tecrübesi nedeniyle kendisini bu görev için uygun gördü.
ABD’nin etkisi ve Körfez ülkelerinin tavrı
Zirvenin sonunda yayımlanan bildiri, terörist İsrail’in Doha’daki saldırısını kınamakla sınırlı kaldı. Somut bir askerî adım atılmadı. Mısırlı diplomatlara göre, Katar Washington’dan taşıdığı mesajlarla Arap ülkelerine herhangi bir İsrail karşıtı karar alınmaması gerektiğini iletti. ABD’nin, dönemin başkanı Donald Trump üzerinden terörist İsrail Başbakanı Netanyahu’yu frenleme sözü verdiği, BAE’nin de bu tutumu desteklediği aktarıldı.
Arap ülkeleri geniş kapsamlı yeni bir ittifak yerine Körfez Savunma Konseyi gibi mevcut mekanizmalarla sınırlı kalmayı tercih etti.
Mısır’ın tepkisi
Cumhurbaşkanı Sisi, önerisinin reddedilmesinin ardından zirveden “derin hayal kırıklığı” ile ayrıldı. Mısır, hem Gazze’deki katliamların sonlandırılması hem de Filistinlilerin Kuzey Sina’ya sürülmesi ihtimaline karşı net bir tavır alınmasını bekliyordu.
Sisi, ilk kez İsrail’i “düşman” olarak niteledi. Bu, göreve geldiği 2014’ten beri kullandığı en sert ifade olarak kayda geçti. Mısır’ın endişelerinin başında, terörist İsrail’in Hamas liderlerini Kahire’de hedef alma planları ve Gazze’den Sina’ya yönelik olası nüfus aktarımı yer alıyor.
Geçmişteki girişimler
Mısır’ın önerisinin temel dayanağı, 1950’de Kahire’de imzalanan Ortak Savunma ve Ekonomik İşbirliği Antlaşması’na dayanıyor. Bu antlaşma, üye devletlerden birine yönelik saldırının tümüne yapılmış sayılmasını öngörüyordu. Ancak yıllar içinde siyasi rekabetler ve farklı ulusal öncelikler sebebiyle etkili bir şekilde uygulanamadı.
Benzer bir girişim 2015’te Şarm eş-Şeyh’te de gündeme gelmişti. O dönem Arap ülkeleri ortak bir askerî güç kurulmasına prensipte destek vermişti, fakat liderlik ve finansman konularında anlaşma sağlanamadığı için proje hayata geçirilemedi.
Bugün Doha’da reddedilen teklif, Mısır’ın bu antlaşmayı yeniden canlandırma ve İsrail karşısında ortak savunma mekanizması kurma yönündeki son girişimi oldu.
Kaynak: Middle East Eye