İlişkilerde Yumuşama: Ankara-Bingazi Temasları
Son döneme kadar Türkiye, Libya’da BM tarafından tanınan Trablus merkezli Ulusal Birlik Hükûmeti’ni desteklerken; Hafter güçleri Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Rusya’nın desteğini alıyordu. 2019 yılında Hafter’in başkent Trablus’a düzenlediği saldırı, Türkiye’nin doğrudan müdahalesiyle püskürtülmüş ve taraflar Sirte hattında kırılgan bir dengeye oturmuştu.
Aradan geçen yılların ardından, Ankara ile Bingazi arasındaki temasların yumuşadığı görülüyor. Bu kapsamda Türk MİT Başkanı İbrahim Kalın geçtiğimiz günlerde Bingazi’yi ziyaret etti. Ziyaret sırasında Hafter, ilk kez Türkiye’den bir istihbarat yetkilisini ağırladı. Bu görüşmede Hafter’in Türkiye’ye davet edildiği ve prensipte bu daveti kabul ettiği belirtildi.
Deniz Yetki Alanları ve Jeopolitik Çekişme
Türkiye ile Trablus yönetimi arasında 2019 yılında imzalanan deniz yetki alanlarının sınırlandırılması anlaşması hâlâ bölgede tartışma konusu. Ankara, bu anlaşmanın Tobruk merkezli parlamentoda da onaylanması için baskı yapıyor. Ancak Mısır ve Yunanistan, anlaşmanın kendi deniz yetki alanlarını ihlal ettiğini öne sürerek Hafter’e bu anlaşmaya karşı çıkması yönünde yoğun baskı uyguluyor.
Türkiye açısından bu anlaşma, Doğu Akdeniz’de enerji arama ve deniz güvenliği stratejisinin temel taşlarından biri. Dolayısıyla Hafter’in atacağı adımlar, Libya iç dengelerinden öte bölgesel jeopolitiği de etkileyecek.
Askerî İşbirliği ve Ziyaretin Sembolik Önemi
Son haftalarda askerî temasların da arttığı dikkat çekiyor. Türk donanmasına ait TCG Kınalıada fırkateyni Bingazi limanına demirledi; bu ziyaret sırasında Türk ve Libyalı askeri yetkililer arasında “Tek Libya, Tek Ordu” sloganıyla görüşmeler yapıldı. Hafter’in oğlu Saddam Hafter de geçtiğimiz yıl Ankara’da düzenlenen savunma fuarına katılmış, Türk yetkililerle temaslarda bulunmuştu. Saddam Hafter’in giderek ön plana çıkması, Ankara ile Bingazi hattındaki temasların daha da kurumsallaşacağına işaret ediyor.
Ankara’nın Beklentileri
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Doğu Libya yönetiminin olumlu adımlar atması hâlinde Bingazi’yi ziyaret edebileceğini belirtti. Ancak Ankara’nın bu adımlardan tam olarak ne beklediği konusunda ayrıntı verilmedi. Diplomatik çevrelere göre, Türkiye’nin temel beklentisi, deniz anlaşmasının Tobruk parlamentosunda onaylanması ve Doğu Libya ile ekonomik-siyasi ilişkilerin resmileştirilmesi.
Halife Hafter’in olası Türkiye ziyareti, Libya’da yıllardır süren iç savaş ve bölgesel rekabet açısından dönüm noktası niteliğinde. Ankara ile Bingazi arasındaki bu yeni yakınlaşma, Doğu Akdeniz’deki enerji paylaşımı, Libya içindeki siyasî dengeler ve bölgesel ittifaklar üzerinde uzun vadeli etkiler doğurabilir. Ziyaretin gerçekleşmesi halinde, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki stratejik pozisyonunu güçlendirmesi; Hafter’in ise uluslararası meşruiyet arayışında elini kuvvetlendirmesi bekleniyor.
Türkiye’nin Libya Politikası ve Kalın-Hafter Görüşmesinin Önemi
Görüşmenin niteliği: MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın Bingazi’de Halife Hafter ile görüşmesi, Ankara ile Libya’nın doğusundaki yönetim arasında yıllar sonra gerçekleşen ilk üst düzey temas oldu. Bu adım, Türkiye’nin Libya’daki tüm aktörlerle iletişimi sürdürme stratejisinin göstergesi.
Doğu Akdeniz mutabakatı
2019’da Türkiye ile Trablus yönetimi arasında imzalanan deniz yetki anlaşması, Doğu Akdeniz’de enerji ve jeopolitik açıdan kritik bir belge. Libya’nın doğusundaki Temsilciler Meclisi (TM), anlaşmayı yeniden gündeme aldı ve incelemek üzere teknik komite kurdu. Onaylanması, Türkiye-Libya ilişkilerinde önemli bir dönüm noktası olacak.
Stratejik sonuçlar
Anlaşmanın onaylanması, Türkiye’yi sismik araştırmalar ve sondajlara teşvik edebilir. Mısır da benzer bir düzenleme arayışına girebilir. Türkiye-Libya işbirliği enerji alanında somut bir çerçeveye dönüşebilir.
Türkiye’nin yaklaşımı
Ankara, Trablus hükûmetini desteklemeyi sürdürürken doğudaki gruplarla da temas arıyor. Hedef, Libya’da ulusal birlik, devlet kurumlarının yeniden inşası ve uzun süredir ertelenen seçimlerin yapılması.
Libya’nın zorlukları
Ülke hâlen bölünmüş durumda; anayasa eksik, seçimler belirsiz, güvenlik sorunları devam ediyor. Silahlı grupların birleşmemesi, siyasî uzlaşının önündeki en büyük engel.
Kalın’ın ziyareti, Türkiye’nin Libya’da hem diplomatik hem de enerji güvenliği eksenli bir aktör olarak rolünü pekiştirmeyi amaçlıyor. Ancak Libya’da kalıcı istikrar, kapsayıcı diyalog ve güçlü ulusal kurumların inşasıyla mümkün olacak.
Kaynak: Middle East Eye, Anadolu Ajansı