Prof. Dr. Sami Şener: Batılı sosyal bilimciler, ilahî kanunları kendilerine rakip olarak görüyor

Okurlarımızın tanıması açısından soralım, Sami Ş ener kimdir?

Erzincan’da do ğ dum. Ö ğ renimimin büyük bölümünü İ stanbul’da tamamladım. Üniversitede ilk olarak i ş letme bölümüne girdim, daha sonra ikinci bir dal olarak sosyolojiyi seçtim. İ ki bölümü birbiri ardında okudum. Sonra akademik hayata girdim. Sakarya Üniversitesi’nde uzun yıllar çalı ş tım, daha sonra iki yıl, İ stanbul Medeniyet Üniversitesinde çalı ş tım. Sabahattin Zaim ve ayrıca Medipol Üniversitesi’nde dersler verdim. Do ğ u ş Üniversitesi’nde ikinci sosyoloji bölümünü açtım ve iki yıl da bu Üniversitede çalı ş tım. Ş u an KTO Karatay Üniversitesi’nde sosyoloji bölümü Sosyoloji bölümünde ö ğ retim üyeli ğ i yapıyorum.

Akademik hayatımda İ ngiltere ve Amerika’da ara ş tırmalarda bulundum. Yurtiçi ve yurtdı ş ı çok sayıda ilmî toplantılara katıldım. Ö ğ rencilik dönemimde Milli Türk Talebe Birli ğ i’nde görevler yaptım. Orada kitap kulübü, basın yayın müdürlü ğ ü ve genel sekreterlik görevlerini icra ettim. Böylelikle gençlik meselelerinde yo ğ unla ş ma imkânı buldum. Bu dönem, benim için çok önemli bir hayat dilimi oldu.

Yazdı ğ ım kitapların üç tanesi gençlikle ilgilidir. Doktora tezimi Osmanlı tarihi üzerine yaptı ğ ımdan dolayı, birçok olayı hem sosyolojik hem de tarihî çerçevede de ğ erlendirme imkânı elde ettim. Akademik kimli ğ imin yanında bir de bazı kurumsal ve sosyal ara ş tırmalar yapma imkânım oldu. Bir ara ş tırma ve danı ş manlık merkezi kurdum, bir süre orada çalı ş tım. Yakla ş ık sekiz yıl kadar uygulama çalı ş malarla ilgili tecrübem oldu. Hem kültürel hem sistematik hem de kurumsal çalı ş maya dair bilgi-beceri imkânı bana verdi bu süreç. Bundan dolayı bakı ş açım geli ş ti. Türkiye’de sadece kültürel ve ahlâkî de ğ il; aynı zamanda kurumsal ve sistem açısından eksikli ğ imiz var. Sosyologlar Derne ğ i’ni on yıl önce kurdum, halen dernek faaliyetleri devam ediyor; Türkiye’nin çe ş itli bölgelerinde temsilciliklerimiz de var. Burada genç karde ş lerimize sosyoloji ilmi ve toplumsal alanlarda yardımcı olabilecek çalı ş malar düzenliyoruz.

Akademik dünyanın ahvâli

Akademinin ahvâlini nasıl görüyorsunuz?

Kristof Kolomb 1400’ün sonlarında Amerika’ya ula ş mı ş . Müslümanlar ise, 1200’lü yıllarda gitmi ş . Arada 200 küsur yıl var. Bu olayla, bilginin tek yönlü i ş lerlik gösterdi ğ ini anlıyoruz. Bilgiyi tek yönlü almamak lâzım. Batı’nın bilgisinden istifade edebiliriz; ama bir de İ slâm dünyasının bilgisi var. Bilgiye iki taraflı bakmak gerek, akademi de böyle olmalı.

Akademi Batı’nın tekelinde, öyle kurgulanmı ş vaziyette.

Tabiî. Alternatif bir çalı ş ma yapmazsan, tek taraflı olaylara bakmak durumunda kalır ve bazen de tekrara dü ş ersiniz.

Halbuki Batı’da birçok tartı ş ma yapılabilirken bizde bundan uzak duruluyor.

Yapılmıyor çünkü ilmi alanda bazı dogmalar var. Bizim medeniyetimizle ilgili ise, ö ğ retilen çok az ş ey var. “Bu ş ekilde ö ğ reneceksiniz.” diyorlar. Ben de ş öyle söylüyorum ö ğ rencilerime; “Ben Üniversitede sosyoloji okurken, bana bilgileri ş u ş ekilde ö ğ rettiler; fakat ş imdi onları kabul edemiyorum!” diyorum. Çünkü, “Auguste Comte ve Max Weber’in teorilerini aynı ş ekilde bu memlekette uygulayamıyorsam, bu teorileri kabul edemem.”

“Batı tandanslı olmadan İ slâm dünyasına bakılmıyor” dediniz ya… İ lahiyatlarda da vaziyet fenâ.

Evet, bu alanda da Batı’nın tesiri var. İ lahiyat, Teoloji; yani dini bakı ş demek. Halbuki İ slam, teolojik, yani dinci bir din de ğ il. Hayata dair bilgi ve kuralları var. Bu durum, Batı’ya mahkûm olmu ş luk hissinin verdi ğ i bir ş ey. “Batı dı ş ı dü ş ünce, yani fikir üretme nasıl olabilir? Böyle bir ş ey mümkün de ğ il!..” diye dü ş ünen bir zihniyet var maalesef.

“Sosyolojide genel kanunlar bulmak zordur”

Sosyolojiyi di ğ er ilimlerden ba ğ ımsız de ğ erlendirmek mümkün müdür? Sosyolojiyi nasıl tanımlamamız gerekiyor?

Sosyolojiye herkes toplum ilmi diye bakıyor. Evet, toplumun ilmi ama her toplumun ilmi aynı de ğ il. O toplumun ahlâk, kültür, inanç, gelenek gibi toplum ilminin okunması gerekir; Sosyoloji, sosyal bir ilimdir. Bu bakımdan sosyolojide genel kanunlar bulmak zordur, hatta mümkün de ğ ildir. Ama aynı medeniyet, aynı kültür, aynı ahlâk içerisinde olan toplumları aslında bir kategoride açıklayabiliriz. Sosyoloji mademki toplumun ilmi, toplumun birçok alanıyla da ili ş kili; öyleyse siyaset, hukuk, edebiyat, ahlâk, tarih, iktisad gibi birçok alanla ba ğ lantılıdır sosyoloji. Ben, sosyolojiyi, sosyal bilimlerin merkezinde duran bir ilim olarak görüyorum. Çünkü insan ve toplumun oldu ğ u her olay, sosyaldir. Sosyoloji de bütün bu alanlara kayıtsız kalma durumunda olamıyor; olamadı ğ ı için de her sosyal bilim çalı ş masının içerisinde sosyolojiye yer vermek zorundayız. Bugün biyoloji, endüstri ve tıp da sosyolojiyi dikkate alıyor. Mesela geçen bir kongrede Alman bir psikiyatrist hoca hastalarını incelerken, Alman toplumunun sosyolojik rahatsızlıklarına yer verdi. İ nsanın baskı altında olmasının, ayrımcılıklara tabi tutulmanın getirdi ğ i birtakım sosyal problemlerle kar ş ı kar ş ıya oldu ğ unu açıkladı. Dolayısıyla insanın yer aldı ğ ı hiçbir alanı, sosyolojiden ayrı tutamayız.

İ nsanın varlık sebebi ve buhranlar

Bugün dünyada apaçık bir buhran ya ş anıyor. Hem ferdî hem de içtimâî mânâda bir karamsarlık hâli var. Bu da tüm toplumlara tesir etmi ş hâlde. Bu karamsarlı ğ ın sebebi sizce nedir?

İ nsanın dünyaya geldikten sonra birtakım emelleri ve idealleri oluyor. Bunları da kar ş ılamak istiyor. Dünyadaki teknik-ekonomik ilimler; insanın bazı zaruri ihtiyaçlarını kar ş ılıyor; ama insanın ruh ve duygu dünyasının ihtiyaçlarına cevap veremiyor. İ nsanın varlık sebebi, aslında ilahî kanunlar çerçevesinde çizilmi ş tir. İ nsanı yaratan Allah, insanın ihtiyacı olan nitelikleri bilerek, ona bir hayat sistemi sunmu ş . Fakat insan; asıl rolünü, Allah’ın kendisine vermi ş oldu ğ u yeryüzü temsilcili ğ i görevini unutarak basit i ş lerle me ş gul olmaya ba ş lamı ş . Bedenini güzelle ş tirmek, hayatını “modern” hale getirmek, daha fazla para kazanmak ve her ş eye sahip olmak gibi ş eyler… Bütün bunlar; insanı tatmin edemeyen, doyuramayan, varlık sebebine cevap veremeyen me ş guliyetler… Bunlar insanı mutlu etmiyor, aksine yıpratıyor ve di ğ er insanlarla olan ili ş kilerde, bu faktörlerin i ş e yarayıp-yaramadı ğ ını bilemiyor. Bu yüzden de aradı ğ ını bulamamanın, tatmin olamamanın, huzuru elde edememenin sıkıntısını ya ş ıyor. Bunu hem Batı dünyası, hem de İ slâm dünyası ya ş ıyor. Bütün dünyada huzursuzlu ğ un, sömürünün, ayrımcılı ğ ın ve hatta vah ş ili ğ in yaygınla ş tı ğ ını görüyoruz. Toplumlar; birbirini anlamak yerine, birbirini sömürme, di ğ erini adeta kendine “kul” etme çabası içerisine giriyorlar.

Ş öyle bir gerçek var; bir insan neyle çok me ş gul olursa, onun karakterini alır. Fransız sosyologlardan biri, “Biz Afrika’yı sömürdük, insanlara ıstırap ve acı verdik. Aslında kendimize kötülük ettik. Çünkü o kötü eylemleri yaparken, kendi insanlı ğ ımızı da unuttuk.” diyor. Yâni, sadece kar ş ı tarafa de ğ il, kendilerine de zarar verdiklerini söylüyorlar. Dolayısıyla yaptı ğ ımız bütün i ş lerde ilahî kanunların özelli ğ i geçerli. Tabiatın kanunları aslında ilahî kanunlardır. Tabiatın kanunlarını organize edecek bir güç yoktur Allah’ın dı ş ında. Tabiatı, bazıları hâlâ çok anlamsız bir açıklamayla, “failsiz bir güç” olarak niteliyor. İ yi de “tabiat” denilen güç nerede? Tabiatı göremiyoruz. Göremedi ğ imiz bir güç ile, nasıl ili ş ki kuraca ğ ız? Daha do ğ rusu, onun nasıl kabul edece ğ iz?.. Yaradılı ş kanunları dı ş ında ya ş anan bir hayatın bunalımını çekiyor insanlık. Allah, kendisini tanıtmak için insanları yarattı ğ ını söylüyor, insana verdi ğ i bir misyon var. Bu misyona uyuldu ğ u sürece, insanın ruhî ve sosyal yönü de geli ş iyor ve huzur buluyor. Ama insano ğ lu, cehaleti ve bilgisizli ğ i, daha do ğ rusu dünyanın nimetlerine meyletmesi sebebiyle bu de ğ erli mevkiyi kaçırıyor. Kaçırdı ğ ı için de kendi iç dünyasında huzura eremiyor. Birçok maddî imkâna sahip oldu ğ u hâlde mutlu olamıyor. Bu dengesiz ruh ve fikir içinde, sahipsizlik ve çaresizlik içinde çevresindekileri yıkıp-döküyor.

“ İ nsanlık ilahî olana muhtaç”

Buhranın sebebi, Batı’nın dayatmı ş oldu ğ u duyumcul kültürün dünyaya hâkim olması, diyebilir miyiz?

Evet… Bu duyumcul kültür ilk zamanlarda vardı. Daha sonra evrildi, rasyonalist bir alana yöneldi. “Akl’a tapan” bir noktaya geldi. Böyle bir ya ş ayı ş sistemi ortaya çıktı. İ nsanın kendini anlayamaması, kendini tanıyamaması, varlı ğ ının esrarına varamaması sonucu, böyle bir noktaya gelindi. Bu hem felsefî hem sosyolojik hem de dinî bir mesele bu. Alex Carrel diyor ki: “Biz, batılılar olarak biyolojik yapımızın kanunlarını bilemiyoruz, nasıl i ş liyor, neden böyle? Ruhumuzu ise, hiç tanıyamıyoruz, çünkü onun bilgilerine eri ş emedik.” İ nsan, ya ş ayı ş sistemini olu ş turmadan önce kendini tanımak zorunda. Carrel, “Kendimizi tanıyamadı ğ ımız için öyle bir dünya in ş a ettik ki, bu dünyada huzurlu olamıyoruz. Ya ş adıklarımız bize tamamen aykırı” diyor. Aslında bilemedikleri ş ey ilahî kanunlar. Bugün bazı sosyal bilimciler, ilahî kanunları sanki kendilerine rakip, insan aklını durduran ve etkisiz kılan bir ş eymi ş gibi görüyor. Halbuki böyle bir ş ey yok. Ben yazılarımda, derslerimde, konu ş malarımda bu yanlı ş anlayı ş a dikkat çekiyorum: Bugün insanlık, gerçekten ilahî bilginin eksikli ğ inden dolayı böyle pusulasını ş a ş ırmı ş ve dengesiz tutumlar ortaya koyuyor. Çünkü İ lahî deste ğ e muhtaç… İ nsanın kendini tanıması, davranı ş larını düzenleyememesi buradan kaynaklıyor. Evet Batı dünyasında birtakım arayı ş lar var; ama Batı dünyası, kendini ilahî bilgiye kapattı ğ ı için, aklıyla yol arıyor; bu durum; kör bir insanın el yordamıyla hareket etmesine benziyor. Batı bir bilinmezlik içinde ya ş ıyor. Felsefe, zaten bu bilinmezli ğ in çok açık bir göstergesi. Birbirinden binlerce farklı görü ş ün oldu ğ u, “hakikati” bulmak için önündeki ya ş ama formülünü görmeyip, binbir zahmete girmenin adıdır felsefe… Felsefe, arayı ş içerisinde olan insan dü ş üncesinin bir semeresidir… Evet, muhakkak felsefe bir metod olarak önemlidir. Bunu reddedemeyiz; ama felsefenin bir bilgi kayna ğ ı olmaması lâzım, bilgi kayna ğ ı olunca akla dayanıyorsun. Akıl da her ş ey çözebilecek bir kaynak de ğ il! Sosyal İ lim ve De ğ erler Sosyolojisi diye bir kitabım var. O kitapta ş unu söylüyorum: akıl denetleyici, pratik bir yol göstericidir; akıl, hakikati bulma yolu de ğ ildir. Ama tutumlardan hangisinin hakikat oldu ğ unu ayırt edecek bir de ğ erimizdir. Aklı terk etmiyoruz fakat, aklı yerli yerinde kullanmak zorundayız. Hakikati, de ğ erlerde aramak zorundayız. Sosyal bilimlerin de bu de ğ erlere dayanması gerekir. E ğ er dayanmazsa, toplumda herhangi bir fonksiyon devam edemez. Ederse, laf kalabalı ğ ıyla u ğ ra ş mı ş olur. Gerçekte ise, sosyal olayları yönlendirici olamaz.

Ş u anki ahvâl bizim için bir de ğ ersizlik olsa da, belli bir de ğ ere dayanmıyor mu? Mesela BM’den bahsediyoruz. Bir de ğ ere, bir fikrî arkaplana ba ğ lı…

Evet… Aslında de ğ er olarak, öne sürülen ş ey; de ğ er de ğ il. Çünkü güç; de ğ er olarak kabul edilemez. Gücün kayna ğ ı de ğ er olmazsa, o güç; sadece dayatıcı bir rol oynayabilir. BM de, böyle bir rol oynuyor.

Kapitalist sistem de, BM’nin üzerinde yükseldi ğ i fikrin bir yansıması…

Batı fikirlerini çok güzel ambalaj yapar. Birle ş mi ş Milletler neyi ifade ediyor? Be ş tane devlet bütün milletlerin iradesi mi oluyor yâni? Mantıklı de ğ il. Hani di ğ er milletlerin oy veya söz hakkı? İ steklerine göre gündemi belirliyorlar. Bir ş eye karar verilecekse, ona oy verecek be ş tane büyük azman devlet var. Di ğ er devletlerin hiçbir iradesi yok. O zaman, “Birle ş mi ş Milletler” demeyeceksin, Be ş ’li karar organı diyeceksin.

Güçlüysen, yaparsın da yaptırırsın da…

Öyle i ş liyor. Böyle bir de ğ er olmaz. Güç, hiçbir zaman hakikatin ölçüsü olamaz.

Ş uraya getirmek için sordum bunu; dünya düzeninin de ğ i ş iminden bahsediliyor sıklıkla. Evet kabul ediyoruz, bir dünya düzeni de ğ i ş im sürecinin içerisindeyiz ve kimse konu ş mazken, biz konu ş uyorduk bunu. Fakat bu mevzu daha çok siyasî ve iktisadî meseleler üzerinden ele alınıp onun yapıları çerçevesinde de ğ erlendiriliyor. Oysa o yapıların ortaya çıkmasını sa ğ layan fikrî arka plânın, anlayı ş ın de ğ i ş mesi gerekiyor. Bu anlayı ş ın ve de ğ erlerin de ğ er de ğ i ş imi gerekiyor. Katılır mısınız buna?

İ slâm dü ş üncesinde de ğ erlerin de ğ i ş mesi mümkün de ğ ildir. De ğ erler, hayat olaylarının izinden gitmez. Hayat, de ğ erlerin izinden gider. De ğ erler, akıl tarafından insanın hayat yolunda rehber olarak seçti ğ i ş eylerdir. De ğ erlerimiz yol haritamızdır. De ğ i ş me kelimesi Batı’nın bir maymuncu ğ udur. Bu kavramı, her meselede kullanmaya çalı ş ır. De ğ i ş im kelimesi zaten nötrdür. Hep olumlu kavram olarak öne atılıyor. De ğ i ş me tek taraflı de ğ ildir, olumlu da olur; olumsuz da. Olumlu de ğ i ş ime iyi yakla ş mak durumundayız. Aslında de ğ i ş im, sabit bir kültürün olmamasına yönelik bir anlayı ş tır Batı’da. Çünkü, e ş yanın kanununda de ğ i ş im vardır. Sosyal, ahlâkî ve dinî hayatta ise, de ğ i ş im genelde olumsuz bir durumdur. Tabiî ihtiyaç olursa ba ş ka. De ğ i ş imde ki ş i pasif olursa, o olumsuz bir de ğ i ş imdir; ama, de ğ i ş imde ki ş i aktif olursa o de ğ i ş im genelde olumlu olabilir. Bir insan, çaba ve gayretiyle olumlu bir de ğ i ş ime giri ş irse, bu çok önemli bir yöneli ş tir.

Bugün “de ğ i ş im” dedikleri süreçte insan hep edilgen…

Evet. Bir söylemdir, de ğ i ş im. Batı’nın dü ş üncesinde bir söylem… Batı, “de ğ i ş im” dedi ğ inde hiçbir zaman olumsuz bir ş eyi anlamaz, olumluyu anlar. Halbuki de ğ i ş im, olumsuz da oluyor. Bir insan bulundu ğ u konumdan daha kötüye gidiyorsa, bu olumsuz de ğ i ş im. Yahut iyi bir ili ş ki sisteminden çatı ş maya gidiyorsa, bu olumsuz bir durumdur. Dolayısıyla Batı’nın sosyolojik kavramındaki “de ğ i ş im” tek taraflıdır.

Batı, iktisadî hayatta sürekli de ğ i ş im istedi ğ i için sosyolojide de maddeci özelliklere paralel olarak “de ğ i ş im” istiyor. Bu yüzden bu kadar üzerinde duruyorlar bu kavramın. Sabit bir ş ey istemiyorlar, sürekli de ğ i ş en bir mekanizma isteniyor. De ğ i ş imi de birtakım vasıtalarla yönlendiriyor, mesela yeni teoriler, yeni metodlar vesaire… Medyayı da misal olarak gösterebiliriz. İ nsanlar medyanın yönlendirmesiyle ş a ş ıracak ve bir ş ey yapamayacak… İ nsanların “de ğ i ş mez de ğ erleri” olmayacak, bundan dolayı da do ğ ru ve yanlı ş ı bilemeyecekler, hangi taraf baskınsa; o tarafa e ğ ilim gösterecekler. Sonunda güçlü olanlar kazanacak. Halbuki, “hak” kavramı; güçlüye göre belirlenmemektedir.

Kültürel parçalanma

Mütefekkir Salih Mirzabeyo ğ lu, Haliç Kongre Merkezi’nde Adalet Mutlak’a isimli konferansta, teknolojinin bu kadar geli ş imi ve maddenin de ğ i ş imi kar ş ısında bir ahlâkın olu ş madı ğ ını, sorunların da buradan do ğ du ğ unu belirtiyordu.

Hayat büyük ölçüde sosyaldir. Teknik ve ekonomik de ğ ildir. Günde üç defa yemek yiyoruz de ğ il mi? Ama günde on binlerce defa dü ş ünüyoruz; kaç kez üzülüp, kaç kez seviniyoruz… İ li ş ki kurup tanı ş ıyor ve anla ş ıyoruz. Ş imdi hayat maddî mi, yoksa sosyal mi? Sosyal… O zaman, neden maddenin kanunlarını sosyal sisteme uyduruyoruz? Auguste Comte, “sosyoloji’ye, sosyal fizik” dedi. Yâni, fizikin topluma yönelik ş ekli. Niye? Çünkü onlar madde yönünde ilerlediler, hayatın maddi unsurlardan ibaret oldu ğ una karar verdiler. Önce tabiat ilimleri dediler, sonra da madde ilimlerine geçtiler ve sosyal hayatı, maddî ilimlerin kanunlarıyla açıklamaya ve yönetmeye çalı ş tılar. Dolayısıyla insan da maddenin kanunlarına tabi olmak zorunda kaldı. Bu anlayı ş a göre, insan ve toplum, “de ğ i ş mek” de zorunda!.. Zaten de ğ i ş im olmazsa, büyük devletlerin i ş leri rast gitmez. Toplumun sabit de ğ er ve anlayı ş ları olursa, sa ğ a sola kolayca çevrilmez.

Toplum sistemlere hesap soracaktı, “niye bu i ş i yapıyorsun?” diye. Medya gençleri pasif bir hâle getirdi. Gençler, bilgi ve de ğ erlerini bilmedikleri için, sorgulama özelliklerini kaybettiler, adeta beyinleri yıkanmı ş çasına sosyal medyanın bilgileriyle hareket etmeye çalı ş ıyorlar. Çünkü, onlara göre; medyanın öngörmedi ğ i ş ey, “yasak, kabul edilemez” bir özellikte.. Bu olayda, tehlikeli bir beyin yıkama çalı ş ması söz konusu. Gençler, çok büyük ölçüde medyanın etkisi-tepkisiyle hareket ediyorlar. Onların, yo ğ un medyatik etkiyle, bu hâle geldiklerini dü ş ünüyorum.

Bu da toplumda ş iddetli iki kutbun olu ş masına sebep oldu.

Tabiî. Kültürel parçalanma oluyor, daha do ğ rusu kültürsüzle ş me yahut “yeni kültür” edinmeyle kar ş ı kar ş ıya kalıyoruz. Aslında bu bir kültür de ğ il, beyni ku ş atma. İ nsanın, sanal dünyada yönetilmesi… Son yazdı ğ ım yazıda “sanal bir dünyadan, gerçek bir dünyaya çıkabilir miyiz?” sorusunu i ş ledim. Ş u an sanal bir dünyada ya ş ıyor gençler, gerçek dünyada de ğ iller.

Pandemiyle yeni ba ğ ımlılıklar ortaya çıktı

Pandemiyle beraber insanların alı ş kanlıklarında zorunlu bir de ğ i ş im ya ş andı. Bir tedirginlik hâlini de üzerine giydi insanlık. Bunun siyasî ve iktisadî yönleri de var tabiî. Pandemi sosyal açıdan bizi ve tüm dünyayı nasıl de ğ i ş tirdi sizce?

Pandemi ilk bakı ş ta hayatı daralttı. Korkular, tedirginlikler ortaya çıktı. Bir anlamda da maddile ş en ve e ş yalar dünyasına dalan insanların kendilerini sorgulamaya itti. “Ne olaca ğ ız, ne yapabiliriz, ölüm var, sevdiklerimiz ne olacak” gibi dü ş ünceler de gündeme geldi. Yâni bir anlamda faydalı oldu. Ş unu da bilelim ki, pandemiyle birlikte ortaya çıkan ölüm-hastalıklar, di ğ er hastalıklardan çok daha fazla de ğ il. Onlardan sayıca a ş a ğ ı seviyede… Pandemiyle aslında yeni bir ba ğ ımlık olu ş tu. İ laç sektörü, sosyal medyaya ba ğ ımlılık gibi ş eyler daha da arttı.

Pandemi, yeni bir endüstriyi gündeme getirdi. Yeni endüstri de, dünyanın büyük zenginlerinin elinde. İ laç, tarım, gıda sanayinin kontrolü gibi stratejik alanlara yatırım yaptılar, imkânlardan yararlandılar. Yeni bir sömürü alanı açılmaya ba ş landı. İ nsanların öte dünyayla ba ğ lantı kurması gerekiyor. Çünkü hayat, sadece bu dünyadan ibaret de ğ il. Yapılan yanlı ş lıkların ve haksızlıkların, hesabının sorulaca ğ ı bir an gelecek. Haksızlıkların oldu ğ u bir kader, akla da aykırı... Hayata ba ğ lanmak, ruha yatırım yapmayı bilmek lâzım. Kültür, arkada ş lık gibi de ğ erlerle, insanlı ğ a yatırım yapmayı ö ğ renmemiz lâzım artık. Ş u anda insanlar, kendi güzelli ğ ine, zihnine ve hayat ihtiyaçlarına odaklanmı ş durumda. Salgın, bu açılardan faydalı oldu diyebilirim.

Bu bakımdan müspet mânâda bir sosyal dönü ş ümün yolunu açıcı bir yönü de var.

Evet, açılım fırsatı insanlara verildi bence. Aileler, insanlar; birbiriyle görü ş menin önemini anladı biraz. Samimiyetin, dostlu ğ un ne demek oldu ğ u az daha olsa anla ş ıldı.

Batı toplumuna da ölümün varlı ğ ını hissetmesi bakımından faydası oldu.

Do ğ rudur. Tabiî, birçok insanın; kendi cinslerine yabancı kaldıklarına, insanın de ğ erini unuttuklarına da ş ahit oluyoruz. Özellikle ya ş lılar, ölüme terk edildi; garip, fakir insanlar hastanelere kabul edilmedi. Batı’nın insanî anlayı ş ının ne kadar dü ş tü ğ ünü de salgın vesilesiyle gördük. Marketlere hücum edip, ba ş kalarını dü ş ünmeden, ne varsa eve ta ş ıma bencilliklerine ş ahitlik ettik…

Bizde de bunun yansımaları oldu.

Evet kısmen oldu. Fakat, di ğ er ülkelerdeki kadar de ğ il.

1400’lerden beri süren Batı sömürüsü

Böyle müspet bir dönü ş üme zemin hazırlamasına ra ğ men bir de bir korku vaziyeti var. Sadece pandemiden kaynaklı de ğ il. Rusya-Ukrayna sava ş ı, öncesinde ya ş ananlar, deprem-sellerin artması, 2021 senesine dair medyada çok fazla ş ey konu ş uldu.

“Felaketler yılı” denildi.

Evet, tüm dünyada bir histeri olu ş tu. Güvenlik konferanslarında korkunun, sosyal güvenlik meselesi olarak i ş lendi ğ ini görüyoruz. Birinci ve İ kinci Dünya Sava ş ı öncesi dönemle bugün arasında mukayeseler yapılıyor. Bugün, yeni bir dünya düzeninin dolayısıyla yeni bir dünya sava ş ının arifesinde oldu ğ umuz kabul ediliyor. Bu konudaki görü ş lerinizi alabilir miyiz?

Dünya uzun zamandan beri ayrımcılık, sömürü, baskı ve dejenerasyon ya ş ıyor. Ş imdi bu yeni bir olay de ğ il. Bana göre Rönesans’tan beri, dünya ciddi ş ekilde Batı’nın sömürüsü altında. Batılı ülkelerin hemen hemen ço ğ unun bu i ş te parma ğ ı, vebali var. Afrika’daki açlık, geli ş memi ş ülkelerde sık sık ihtilaller, etnik grupların birbiriyle çarpı ş tırılması… Dünya uzun süredir bölge bölge sava ş hâlinde. Bunun daha kötüsünü bekleyebiliriz, çünkü insanlık; eskisinden daha vah ş i bir anlayı ş noktasına geldi. Bu bir kehanet de ğ il. Gidi ş at bunu gösteriyor, insanlar birbirini aldatıyor. İ nsanlar yalan söylüyor, istismar ediyor. Güven duygusu ortadan kalkmı ş . Tek kelime ile ahlak, fonksiyonunu kaybetmi ş durumda. Bundan daha kötü bir durum olabilir mi? Aslında bu durum insanlı ğ ın kaybolu ş u ve yok olu ş u manasına geliyor.

Bizim senelerdir bekledi ğ imiz bir durum…

Evet, bu tür olaylar; yıllardan beri oluyor ve durmuyor. Amerika kaç ülkeyi i ş gal etti. Rusya da aynı durumda. Çin hissettirmiyor ama, iktisadi olarak çevresinde birçok bölgeye hâkim olmaya çalı ş ıyor. Farklı bölgelere hâkim olmak ne demek? Açıkça bir sömürüdür bu. O bölgelerdeki insanların hayatlarını de ğ i ş tirdiler, imkanlarını ellerinden aldılar. Belki büyük bombalar patlamıyor ama, insanlı ğ a kar ş ı her türlü suçlar çokça i ş leniyor. 8-9 tane iklim konferansı yapıldı. Dünyayı en fazla kirleten ülkeler Amerika, Fransa, İ ngiltere, Rusya gibi ülkeler çıktı, tedbirler alınması için tavsiyeler verildi, fakat hiçbiri bu kararlara uymadı. Bu tavır, insanlı ğ ı felakete sürüklemek demek. Bir insanı sadece silahla mı öldürürsün? Hayır. İ klimi de ğ i ş tirerek de yapabiliyorsun bunu. Bu konuda etkili olan, büyük devletler. Bu durum; duygularını, ihtiraslarını gemleyemeyen anlayı ş ları, dü ş ünceleri, politik görü ş leri sebebiyle gerçekle ş iyor. Dolayısıyla sava ş ı illa sahada aramayalım. Ben, zulüm konusunda bu yapılanların, sava ş tan çok da farklı olmadı ğ ını dü ş ünüyorum.

Vakit ayırdı ğ ınız için te ş ekkür ederiz.

Rica ederim. Ben de ilginiz için te ş ekkür ederim.

Aylık Baran 2. Sayı

Nisan 2022

Prof. Dr. Sami Şener: Batılı sosyal bilimciler, ilahî kanunları kendilerine rakip olarak görüyor

Muhsin İlyas Subaşı: Necip Fazıl, bize inkâr baskısından idrake yürüyüşün yol haritasını göstermektedir!

Hattat Seyfullah Yılmazsoy ile hat sanatı üzerine

Prof. Dr. Mehmet Akif Aydın: Yeni bir hukuk sistemine ihtiyacımız var

Sibeş Eraslan: 28 Şubat süreci devam ediyor

Tarihçi Said Alpsoy: Kemalizm’le Siyonizm arasındaki karşılıklı sevgi, ontolojik kökenlere dayanıyor

Barış Adıbelli: ABD, BM’yi işlemez hale getirdi

Yaşar Gören: Lozan, Osmanlı topraklarının, 5 sırtlan tarafından paylaşılmasıdır

Kemal Özer: Kemalistler rejimin ideolojisi gereği İslam’la savaşıyor

Üstün İnanç: Büyük Doğu bize imanımızı kazandırdı

Mustafa Özcan: Arap rejimi İsrail’in zırhıdır