Suudi Arabistan, Veliaht Prens Muhammed Bin Salman liderliğinde, 9 Haziran 2024'te sona erecek olan ABD ile olan güvenlik anlaşmasını yenilememeyi tercih etti. Bu karar, Suudi Arabistan'ın petrol ve diğer ürünleri artık sadece ABD doları cinsinden değil, RMB, Euro, Yen, Yuan gibi farklı para birimleriyle de satabileceği anlamına geliyor. Bu durum, 1972 yılında ABD'nin para birimini altına endekslemeyi bırakmasından bu yana yürürlükte olan petro-dolar sisteminin hakimiyetine meydan okuduğu için büyük bir değişim olarak nitelendiriliyor.
"Yazılı Anlaşma Yok, Ama ABD Silahı Konuşuyor"
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan uzmanlar, ABD ve Suudi Arabistan arasında yazılı bir nihai tarih anlaşmasının bulunmadığını vurguluyor. Ancak, sözlü olarak da olsa, Suudilerin alternatif arayışlarına girebilmeleri için kendilerini serbest addedebilecekleri belirtiliyor.
Bu noktada, dikkatler Suudi Arabistan'ın atacağı somut adımlara çevriliyor. Ancak, bazı uzmanlar, Suudilerin ABD'nin askeri ve siyasi baskısı nedeniyle alternatif bir yola yönelmekte zorlanabileceğini düşünüyor. Bu görüşü savunanlar, Suudi Arabistan'ın ABD'ye olan askeri bağımlılığına ve ABD'nin bölgedeki jeopolitik çıkarlarına dikkat çekiyor.
Çin'in Stratejisi: "Mineral-Yuan"
İlginç bir nokta da Çin'in hammadde ticaretinde Yuan kullanımını yaygınlaştırma stratejisi. Uzmanlar, Çin'in nadir toprak elementleri (NTE) üzerindeki hakimiyetini, tıpkı ABD'nin petrol üzerindeki hakimiyeti gibi kullanarak "mineral-yuan"ı küresel arenaya sürebileceğini ileri sürüyor.
Bazı uzmanlar, Çin'in "Petro-Yuan" yerine "Mineral-Yuan" kavramını öne çıkarmasının, Suudi Arabistan gibi ülkelerin ABD baskısı karşısındaki hassasiyetini fark etmesinden kaynaklanabileceğini düşünüyor.
Ağustos ayında Suudi Arabistan ile Çin arasında yapılan devasa para birimi takası anlaşması, petrol-dolar sisteminin geleceği hakkında soru işaretleri yarattı.
Uzmanlar, ABD'nin nadir toprak elementleri tedarik zincirine yatırım yapmaması ve artan siyasi kutuplaşmanın, Batı'nın Çin'in uzun vadeli stratejilerine karşı koyma yeteneğini sınırladığını belirtiyor.
Çin'in "mineral-yuan" stratejisi henüz tam olarak belli olmasa da, küresel ekonomik düzende önemli değişimlere yol açabileceği öngörülüyor. Petrol dolarının sonunun gelip gelmediği, önümüzdeki dönemde yapılacak hamlelere bağlı olacak.
Küresel Güç Dengeleri Yeniden mi Şekilleniyor?
Suudi Arabistan'ın ABD doları dışındaki para birimlerini kabul etme kararı, her ne kadar henüz tam olarak hayata geçmemiş olsa da, küresel güç dengelerinde önemli bir değişimin sinyalini veriyor.
Bu gelişmenin potansiyel sonuçları şunlar olabilir:
-
Petro-Dolar Sisteminin Zayıflaması: Suudi Arabistan gibi önemli bir petrol üreticisinin ABD dolarından uzaklaşması, petro-dolar sisteminin zayıflamasına ve ABD ekonomisinin olumsuz etkilenmesine neden olabilir.
-
Çin Yuanı'nın Yükselişi: Çin Yuanı'nın petrol ve diğer hammadde ticaretinde daha yaygın kullanılması, uluslararası finans piyasalarında değer kazanmasına ve küresel rezerv para birimi olma yolunda ilerlemesine yardımcı olabilir.
-
Çok Kutuplu Bir Dünya Düzenine Geçiş: Suudi Arabistan'ın bu kararı, ABD hegemonyasının zayıflaması ve Çin gibi yükselen güçlerin etkisinin artmasıyla karakterize edilen çok kutuplu bir dünya düzenine geçişi hızlandırabilir.
Sonuç olarak, Suudi Arabistan'ın ABD ile olan ilişkilerindeki bu yeni gelişme, uluslararası sistemde önemli değişimlerin habercisi olabilir. Önümüzdeki dönemde, Suudi Arabistan'ın atacağı adımlar ve ABD'nin vereceği tepkiler yakından takip edilecek.
