Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, tartışmalı Batı Sahra meselesinde Fas’ın sunduğu özerklik planını müzakerelerin temeli olarak kabul eden kararı onayladı. Oylamada Amerika Birleşik Devletleri ile Avrupa’daki birçok ülke lehte tavır aldı, Rusya, Çin ve Pakistan çekimser kaldı. Cezayir ise sürece katılmadı.
Kararda, Fas’ın bölge üzerindeki egemenlik yaklaşımı uluslararası zeminde ilk kez bu kadar açık destek buldu. ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Mike Waltz, “Uzun süredir beklenen barış için tarihi bir aşama” ifadesini kullandı ve Washington’ın Fas inisiyatifinin yanında olduğunu vurguladı.
Rabat’ın tepkisi: Yeni dönemin ilanı
Oylama sonrası Fas Kralı VI. Muhammed televizyona çıkarak sonucu kutladı, yeni adımlar açıklayacağını duyurdu ve Cezayir ile diyalog çağrısı yaptı. Kral, “Sahra’nın Fas toprağı olduğu gerçeği daha da pekişiyor, bu ihtilaf kapanıyor” ifadelerini kullandı.
Cezayir ve Polisario cephesinde rahatsızlık
Sahadaki bağımsızlıkçı yapı Polisario Cephesi ise kararı reddetti. Örgütün BM temsilcisi Sidi Muhammed Ömer, kararın “Fas işgalinin tanınması anlamına gelmediğini” ileri sürdü. Cezayir de benzer şekilde “eksiklik” vurgusu yaptı.
MINURSO’nun görev süresi uzatıldı
Konsey, MINURSO barış gücünün görev süresini bir yıl daha uzattı ve ilerlemenin değerlendirilmesi için BM Genel Sekreterini rapor sunmaya çağırdı. Diplomatik çevreler kararın, Trump döneminde ABD’nin Fas lehine geliştirdiği çizginin uluslararası arenada kurumsallaştığına işaret ettiğini belirtti.
Bölgenin arka planı ve sahadaki denge
Batı Sahra 1975 yılına kadar İspanyol idaresindeydi. Fas bugün bölgenin büyük kısmını kontrol ederken Polisario Cephesi Cezayir desteğiyle bağımsızlık talep ediyor. 1991’de ilan edilen ateşkes sonrası referandum planları tıkanmış, taraflar zaman zaman sınırlı çatışmalar yaşamıştı.
Fas yönetimi uzun süredir kalkınma hamleleri ve altyapı yatırımları ile bölgeyi siyasî ve ekonomik olarak kendine bağlama stratejisini yürütüyor. Karar, bu stratejinin uluslararası düzlemde kabul gördüğüne dair güçlü bir işaret sunmuş durumda.
Batı Sahra dosyasında Fas lehine güç kayması
BM’nin Fas’ın Batı Sahra planına destek vermesi, Afrika’nın jeopolitik yeniden paylaşım dönemine girdiğini gösteriyor. Atlantik bloku, Sahel’de Rusya-Çin hattını dengelemek için Fas’ı öne çıkarırken; Cezayir’in Moskova ile yakınlaşması ve Polisario desteği bu tercihin arka planını oluşturuyor. Batı Sahra, fosfat, enerji yolları ve Atlantik erişimiyle kritik bir bölge. Fas’ın İsrail’le normalleşmesi sonrasında aldığı bu uluslararası destek, Washington-Paris çizgisinin stratejik onayı niteliğinde.
Batı Sahra hem maden havzası hem güvenlik tamponu hem de Afrika’ya açılan bir kapı. Cezayir-Rusya hattına karşı Fas, “Atlantik Afrika” eksenini temsil ediyor. Bu karar, Sudan-Sahel hattındaki altın ve kaynak merkezli vekâlet savaşlarının tamamlayıcısıdır: Afrika, maden ve enerji koridorları üzerinden yeniden dizayn ediliyor.
