İran’ın Kish Invex 2025’te sahnelediği “en ileri insansı robotlar” gösterisi, birkaç saat içinde bilimden çok stand-up’a benzeyen bir mizah şovuna dönüştü; zira parlak LED gözlüklerin, siber makyajın ve “blok zincirinde yaşıyorum” repliklerinin altından düzenli nefes alan, sivilceli, gayet insansı iki oyuncu çıktı.
Sosyal medyanın “robot nefes alıyor hocam”, “bütçe baskıya gidince robot da aktör oluyor” dalga geçmeleriyle büyüyen skandal, İran’ın kömür koklatan Covid dedektöründen çalışmayan kuantum işlemcisine uzanan sahte teknoloji zincirine yeni bir halka ekledi.
İran rejimi gerçek robot üretemese de tiyatro sahnesi kurmakta hâlâ bölgenin tartışmasız ustası olduğunu bir gerçek. İsrail’e gönderdiği tenekeden füzelerle de bu “performans” maharetini çoktan kanıtladığı gibi.
Bildiğimiz klasik İran!
Haberin arka planına dair gelen fısıltılar, bu durumun bir "teknolojik fiyasko" değil de, fuarda ilgi çekmek için kurgulanmış bir "teatral performans" olduğunu söylüyor. Yani, "Biz bunları robot diye yutturmadık, performans sanatı yaptık" savunması gelebilir.
Açıkçası bu savunma hiç de yabana atılacak gibi değil. Zira İran coğrafyası ve rejimi, "teatral performans" konusunda oldukça mahirdir. Yeri geldiğinde sokaklarda, yeri geldiğinde siyaset sahnesinde, bazen de böyle teknoloji fuarlarında sergiledikleri oyunculuk yetenekleri, Hollywood prodüksiyonlarına taş çıkartır. Kitleleri etkilemek, algıyı yönetmek ve olmayan bir şeyi varmış gibi göstermek bir yönetim geleneğidir. O yüzden, o "robotların" insan çıkması bizi şaşırtmadı; bilakis, o kostümün altındaki "rol yapma" kabiliyeti, coğrafyanın kaderine ne kadar da uygun düşüyor, asıl ona bakmak lazım.
