BirGün gazetesindeki köşesinde “İslamcı uygarlık hipotezinin çöküşü!” başlıklı bir yazı kaleme alan Merdan Yanardağ, Türkiye’nin önümüzdeki tarihsel sürecinin yönünü laik, demokratik ve sol hareketler ile İslamcı, gerici, muhafazakâr güçler arasındaki mücadelenin belirleyeceğini söyledi. Yanardağ’ın yazısı şöyle: “Türkiye’nin fiilen bir genel seçim düzlemine girdiği, toplumsal ve siyasal güçler yelpazesinde yer alan bütün akım, örgüt ve çevrelerin bu duruma göre konumlanmaya çalıştığı bir tarihsel kavşakta bulunuyoruz. Bu tarihsel dönemeçte, ülke siyasetinde bir dönemin kapanacağını net bir şekilde ifade edebiliriz. Ancak, bu kapanışın yönü ve kapsamı henüz belli değildir. Bunu belirleyecek olan şey; aydınlanmacı, modenleşmeci, laik, demokratik, halkçı, cumhuriyetçi ve sol hareketler ile İslamcı, gerici, muhafazakâr, faşizan ve sağ güçler arasındaki mücadele belirleyecektir. Sona eren cumhuriyetçi bir modernleşme ve aydınlanma dönemi de olabilir, bu modele itiraz ederek iktidara gelen siyasal İslamcı Erdoğan-AKP iktidarının temsil ettiği İslamcı-faşizan uygarlık proje denemesinin bir daha ihya edilemeyecek şekilde çöktüğüne da tanıklık edebiliriz. Elbette hep vurguladığım gibi, cumhuriyetin başlangıç ilkeleriyle İslam’ın şeriatı arasında bir ortalama alınmasıyla sonuçlanabilecek hibrit bir rejim, bir restorasyon denemesiyle de karşı karşıya kalabiliriz. Önümüzdeki en güçlü olasılık da bu restorasyoncu yoldur. Bu konuyu BirGün gazetesindeki “Türkiye’nin Üç Yolu” başlıklı yazımda (24 Ekim 2021) ve onu takip eden “Restorasyon, Şili Deneyimi ve Türkiye” gibi kimi diğer makalelerimde (26 Aralık 2021) işlediğim için, bu yazıda üzerinden ayrıntılı şekilde durmayacağım. Ancak, Erdoğan-AKP iktidarının inadını, devam etme ısrarını ve ele geçirdikleri devleti bırakmama kararlılığının nedenlerine ve bu tutumun ideolojik-siyasal arka planına bakmak lazım. O nedenle bu yazıda, İslamcı hareketin 21. yüzyıla uyum sağlamak ve tarihsel iddialarını günümüze taşıyarak “âleme nizam vermek” için geliştirmeye çalıştığı, yeni uygarlık projesinin neden ve nasıl iflas ettiğini anlatmaya çalışacağım. Çünkü hiçbir bilimsel ve tarihsel dinamik ve olgu tarafında desteklenmeyen bu iddiayı anlamak, doğru bir mücadele hattı kurmak bakımından önem taşıyor. Siyasal İslamcı AKP iktidarı, tarihsel ve ideolojik amaçlarına ulaşmak için, bu hedefle uyumlu bir bölge jeopolitiği yaratmak zorundaydı. Çünkü, tarihsel hedeflerine uygun bir kültürel-siyasal havza, bir tür arka ülke, siyaset terminolojisine daha uygun bir kavramla ifade edersek; bir hinterlant oluşturamadığı takdirde ayakta kalamayacağını görüyordu. Dolayısıyla, Erdoğan yönetimi, hedeflediği dinci-faşizan rejimi geri dönüş eşiğini aşacak şekilde yerleştirebilmek için, kendisine bölge ölçeğinde bir yaşam alanı oluşturmaya çalıştı. Bu amaçla, bölge jeopolitiğini bu siyasal hedefe uygun olarak yeniden düzenlemek istedi. Suriye iç savaşına girmesinin ve bu ülkedeki yarı seküler ve halkçı rejimi değiştirip, kendisinin de üzerinde etkili olacağı İhvancı bir rejim kurmaya çalışmasının nedeni buydu. AKP iktidarının bu amacıyla emperyalizmin bölgesel hedefleri, örneğin Büyük Ortadoğu Projesi arasında bir örtüşme söz konusuydu. Ancak olmadı. Erdoğan ve AKP iktidarının bütün iddiaları çöktü. Suriye’de anavatan savunması yapan yurtseverler, laik ve aydınlanmacı güçler savaşı kazandı. Küresel gericilik yenilgiye uğratıldı ve Büyük Ortadoğu Projesi, bir daha gündeme gelemeyecek şekilde çöktü. Sonraki hedefin İran olması, Rusya’nın bölgedeki çıkarları da Suriye direnişi için elverişli bir ortam sağlamıştı. Daha da önemlisi; siyasal İslamcılık dünyada hem bir toplum ve uygarlık projesi olarak hem da ideolojik ve kültürel bakımdan iflas etti. Irak, Cezayir, Tunus, Mısır ve Libya üzerinden gelişen gerici dalga Suriye direnişine çarparak askeri ve siyasal bakımdan yenilgiye uğradı. BİLİMDIŞI İDDİA Siyasal İslamcı hareket, Türkiye’de hiç kuşkusuz AKP iktidarıyla tarihindeki en yüksek başarı düzeyine ulaştı. Bu başarı sadece Türkiye ölçeğinde de değil, bütün bölge ve İslam dünyası bakımından da büyük önem ve öncü bir anlam taşıyordu. Çünkü İslam dünyasının en ileri, en fazla Batılılaşmış ve kapitalizmin en gelişkin olduğu ülkesinde siyasal İslamcılar seçim yoluyla iktidarı ele geçirmiş ve uzun süre onu elinde tutma başarısını göstermişti. Kararlı bir kitle temeline sahip olan bu hareket, yani AKP seçimli bir siyasal düzende de İslamcılığın başarıya ulaşabileceğini kanıtlıyordu. Bu özelliğiyle dünyadaki diğer bütün İslamcı hareketler için bir örnek oluşturuyordu. Öyle ki, Tunus ve Fas’ta da adları yine “Adalet ve Kalkınma” olan İhvan (İhvan-ı Müslimin /Müslüman Kardeşler) hareketine bağlı partiler kuruldu. Onlardan birinin amblemi mum, birinin ise gaz lambasıydı. Ampul, en yüksek aşamayı temsil ediyor olmalıydı. Bu yüksek konum, dar anlamda sadece iktidar olmakla da sınırlı değildi. İdeolojik, siyasal ve teolojik bakımdan da yeni bir duruma işaret ediyordu. Erdoğan-AKP iktidarı esas olarak bu nedenle bütün İslam dünyasının liderliğini üstlenme iddiasını taşıyordu. Ancak ortada büyük bir hesap hatası, dahası tarihsel ve siyasal bir yanılgı vardı. Bu yanılgının kısa süreli başarıların ardından ağır bir yenilgiye yol açması kaçınılmazdı. Nitekim öyle de oldu. Bu yanılgının temelini siyasal İslamcıların yeni uygarlık iddiası ve kendinden menkul bir tarih tezi oluşturuyordu. Öyle ki, söz konusu olan şey, hiçbir sosyolojik, iktisadi ve kültürel temele dayanmayan; fantastik ve gerçeklikten kopuk bir tarih tezi ve uygarlık anlayışıydı. Ancak, durum böyle olmasına karşın AKP iktidarı, bir dönem Ahmet Davutoğlu’nun teorisini yaptığı bu hipotez üzerinden Türkiye’nin dış politikasını yürütüyordu. Yazının tamamı için TIKLA