<p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Kaosun kontrolden çıkması üzerine Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Rusya'dan ve NATO benzeri bir organizasyon olan Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'nden (CSTO) yardım istedi.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><strong><span style="font-family:"Georgia",serif">Rus Medyasındaki 'Çatışma' Vurgusu </span></strong></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Akaryakıt fiyatlarına yapılan zamla başlayan gösteriler, gece sokağa çıkma yasakları ve ilan edilen olağanüstü hale rağmen birkaç gün içerisinde Kazakistan'ı sarstı.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Tokayev'in yardım talebine CSTO'dan hemen yanıt geldi, Amerikan Associated Press (AP) haber ajansı Rusya ve müttefiklerinin Kazakistan'a asker göndermeye hazırlandığını bildiriyor.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Rusya'nın öncülüğündeki askeri birlikler, Kazakistan'daki hükümet karşıtı gösterilerin bastırılmasına yardım edecek. CTSO'nun Başkanı Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ittifakın 'kısıtlı bir süre için' barış gücü gönderebieleceğini belirtti.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Kazakistan'ın halihazırdaki başkenti Nur Sultan'da askerlerin sokaklarda devriye gezdiği görülüyor. Rus medyasındaki haberlerde, Kazakistan sokaklarındaki 'silahlı çatışma' vurgusu öne çıkıyor.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Ukrayna'dan İdare Ediyor </span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Rus ajansı RIA'nın aktardığına göre Kazakistan İçişleri Bakanlığı, Orta Asya'nın en büyük ülkesinde sekiz emniyet mensubunun öldürüldüğünü, 317'sinin de yaralandığını bildiriyor.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Bu sabah yapılan açıklamada ise polisle çatışmaya giren onlarca göstericinin Almatı'da öldürüldüğü duyuruldu. Kazak yetkililer, öldürülen protestocuların hükümet binalarına girmeyi denediğini söylüyor.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Kazakistan'da internet tamamen kapalı. Telegram, Signal ve WhatsApp gibi mesajlaşma uygulamaları kullanılamazken, gösteri haberlerinin yer aldığı iki internet sitesi kapatıldı.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Ukrayna'da sürgünde bulunan Kazak muhalif lider Muhtar Ablyazov ise, protestoları koordine etmek için Kiev'de bir merkez kurduğunu belirtti ve sokağa çıkan Kazakların kendisiyle iletişime geçmesi için iki telefon numarası yayınladı.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><strong><span style="font-family:"Georgia",serif">Şaşkınlığa Uğrattı </span></strong></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">BBC Rusça'dan Olga Ivshina'nın analizi, 'Mesele sadece yakıt fiyatları değil' başlığını taşıyor: "Protestoların hızla şiddetli bir hale dönmesi Kazakistan'da ve bölgedeki insanları şaşkınlığa uğrattı ve meselenin sadece yakıt fiyatlarından ibaret olmayabileceğine işaret etti.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Genellikle otoriter bir devlet olarak bilinen Kazakistan, istikrarlı bir Orta Asya ülkesiydi. 2019'a kadar Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'in iktidarda olduğu ülkede bir kişi kültü oluşmuş, ülke genelinde heykelleri dikilmiş, başkent Astana'nın adı da Nur-Sultan olarak değiştirilmişti.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Fakat hükümet karşıtı protestoların düzenlendiği bir dönemde bunları dindirmek için görevi bırakmış ve yerine de kendisine yakın bir ismi yerleştirmişti. Etkili bir muhalefetin olmadığı Kazakistan'daki çoğu seçim iktidar partisi tarafından yüzde 100'e yakın oyla kazanılıyor.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Konuştuğum analistler, Kazak hükümetinin toplumda birikmiş öfkeyi hafife aldığını, sandıktan çıkan bir demokrasinin olmadığı ülkede insanların seslerini duyurabilmek için sokağa çıkmak zorunda hissettiğini söylüyor. Ve insanların yakıt fiyatları dışında da sorunları olduğu neredeyse kesin."</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Londra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House'un Orta Asya Uzmanı Kate Mallinson, "Protestocular Kazak hükümetinin ülkeyi modernize edememesi ve her kademeden insanın hayatını etkileyecek reformları hayata geçirememesi nedeniyle derin bir kırgınlık ve kızgınlık içinde" diyor.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Kazakistan'daki eylemleri tetikleyen petrol zengini Mangistau'da LPG fiyatlarına zam yapılmasıydı. Ancak hükümetin eylemcilerin istekleri doğrultusunda fiyatı düşürmesine karşın, protestolar sürdü. Cumhurbaşkanı Tokayev, "Yetkililerin ülkede istikrarı sağlamak için Mangistau'daki LPG fiyatlarını düşürme kararı aldım" dedi.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Hükümet yanlısı gazetecilerden Yerbol Yedilov'un "Yerbol Online" adlı Telegram kanalında paylaştığı görüntülere göre protestocular Nazarbayev'in memleketi olan Taldıkurgan'da Nazarbayev'in bir heykelini yıktı.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Protestoların durulmaması üzerine Cumhurbaşkanı Tokayev hükümeti görevden aldı. Ardından Başbakan Yardımcısı Alihan Smailov'u geçici başbakan olarak atadı.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Gösterilerin başladığı petrol zengini Mangistau bölgesindeki Zhanaozen kentinde 2011 yılında, güvenlik güçleri, maaşlarının artırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi talebiyle greve giden petrol işçilerinin eylemine müdahale etmiş, 14 kişi yaşamını yitirmişti.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Bu müdahalenin, Kazakistan'ın 1991'de Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanmasından sonra ülkede yaşanan en kanlı olay olduğu bildiriliyor.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Protestoların merkezi olan Almatı ise, Kazakistan'ın en büyük şehri konumunda. Ülkenin güneydoğusunda yer alan şehir, başkent Nur Sultan'a bin kilometre mesafede. 1997 yılı öncesinde de ülkenin başkentiydi. Şimdilerde ise Orta Asya ülkesinin gerek finansal gerekse de kültürel merkezi konumunda.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">Yaklaşık 30 yıl boyunca ülkeyi yöneten kurucu lider Nursultan Nazarbayev 2019'de devlet başkanlığından ayrılmış, yerine onun desteklediği Kasım Cömert Tokayev seçilmişti.</span></span></p> <p style="margin-bottom:10.0pt"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:"Georgia",serif">81 yaşındaki Nazarbayev devlet başkanlığından ayrılmasına rağmen ülke yönetiminde hâlâ etkin. Nazarbayev, "Ulusun Lideri'' sıfatıyla yargı muafiyeti gibi bir dizi ayrıcalığa sahip.</span></span></p>