6 Şubat 2023’te meydana gelen ve merkez üssü Kahramanmaraş olan depremler, Türkiye’nin yakın tarihindeki en büyük hâdiselerden biri olarak hafızalara kazındı. 11 ilde yıkıma sebep olan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntılarda 53 binden fazla insan hayatını kaybederken, milyonlarca kişi evsiz kaldı. Bu elem dolu tablo, ülkede afet yönetiminin yeniden tartışmaya açılmasına yol açmıştı.
Afet Yönetimi İçin Yeni Yapılanma Önerisi
Depremin ardından TBMM bünyesinde oluşturulan Deprem Araştırma Komisyonu, hazırladığı raporda mevcut sistemin gözden geçirilmesi gerektiğini vurguladı. Raporda, afet ve risk yönetiminin tek elde toplanması için “Afet, Acil Durum ve İklim Değişikliği Bakanlığı” kurulması önerildi. Komisyona göre, böyle bir bakanlık hem risk azaltma hem de afet sonrası iyileştirme süreçlerinde daha etkin bir rol üstlenecek.
Hazırlanan rapor, Cumhurbaşkanlığı dahil tüm ilgili kurumlara gönderildi. Raporda ayrıca, yeni kurulacak bakanlık bünyesinde ülkenin altyapı ve üstyapı dayanıklılığını sürekli denetleyecek özel bir koordinasyon birimi oluşturulması da teklif edildi.
2023 yılı mayıs ayında bir televizyon programında konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunmuştu. Erdoğan “AFAD şu an önemli görevler üstleniyor. Ancak bir bakanlık seviyesinde yapılandırma konusu gündeme gelebilir. Bu, üzerinde düşünülecek bir mesele” ifadelerini kullanmıştı.
Afet Bakanlığı’nın Muhtemel Görev Alanları
Afet Bakanlığı’nın hayata geçirilmesi halinde, öncelikli hedefin depreme dayanıklı şehirler kurmak ve toplumun afet bilincini artırmak olacağı belirtiliyor. Bu kapsamda:
Yerel yönetimlerle yakın işbirliği içinde, riskli bölgelerde yapı dönüşümünün hızlandırılması,
Deprem, sel, yangın ve salgın gibi farklı afetlere yönelik hazırlık senaryolarının geliştirilmesi,
Okullarda ve kamu kurumlarında afet bilinci eğitimlerinin artırılması,
Afet sonrası hızlı müdahale ve koordinasyon kapasitesinin yükseltilmesi,
gündeme gelecek başlıklar arasında bulunuyor.
Bakanlıklarda Birtakım Yeni Adımlar
Bu süreçte yalnızca Afet Bakanlığı değil, mevcut bakanlıklar da afetlere hazırlık için adımlar attı.
Sağlık Bakanlığı, 2024 yılında 81 ilde “Halk Sağlığı Acil Müdahale Ekipleri” kurulması için genelge yayımladı.
Millî Eğitim Bakanlığı, öğretmenlerden oluşan “AKUB – Arama Kurtarma Birimi” ekiplerini hayata geçirdi. Okullarda afet tatbikatları ve eğitimler yaygınlaştırıldı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ise kentsel dönüşüm çalışmalarına hız verdi. Bakanlık verilerine göre Türkiye genelinde 6,8 milyon riskli konut bulunuyor ve bunların 1,5 milyonunun acilen yenilenmesi gerekiyor.
Türkiye’nin Deprem Realitesi
AFAD verilerine göre Türkiye, yılda ortalama 30 bini aşkın depremin meydana geldiği aktif fay hatları üzerinde bulunuyor. Sadece 2023 yılında 74 binden fazla deprem kaydedildi. Uzmanlar, bu tabloya dikkat çekerek afet yönetiminde kalıcı ve güçlü bir kurumsal yapının önemine vurgu yapıyor.
