Hemen herkesin mutlaka en az bir kez duyduğu, dünyaca ünlü Grammy ödüllü The Black Eyed Peas’ten ‘Surf Rock’un kralı” kabul edilen ABD’li Dick Cale dahil çeşitli ülkelere ait 100’e yakın müzisyen tarafından seslendirilen ve şimdiye kadar 4 yabancı filme melodisiyle eşlik eden o şarkının anavatanının Türkiye olduğunu biliyor muydunuz?
Türkçesiyle söylersek; Mısırlı kız…
“Misirlou” deyim yerindeyse adeta numarasız gözlük gibidir ve hangi niyetle bakılırsa öyledir. Nitekim Osmanlı İmparatorluğu topraklarından doğmuş olan bu akılda kalıcı, kıvrak ve argo söylemle ‘damar’ parça, aynı coğrafyada yaşayan Türkler, Araplar, Yunanlar ve Museviler tarafından hemen benimsenmiş; kendi dillerinde yıllarca seslendirilmiş. Bestecisinin hâlâ bilinmiyor olması sebebiyle bir türlü paylaşılamadı, ona herkes sahip çıktı… Özellikle de Yunanlar ve Türkler parçanın kendilerine ait olduğunu ısrarla öne sürdü… Yahudiler de benzer iddiayı dile getirdi. Bir başka rivayete göre de gurbete çıkan Mısırlı bir Osmanlı bestekârı tarafından, geride bıraktığı aşkına yazılıp söylenmiş ve oradan yayılmış. Söylenceleri uzatmak mümkün; ancak tek bir gerçek var ki, şarkı, muhtelif ülkelerdeki telif birliklerinde besteci olarak Nicholas Roubanis ismine kayıt edilip tescillenmiş…
Misirlou’nun 1920’li yıllarda Atina’da, İstanbul doğumlu ve İzmir’den mübadeleyle Yunanistan’a gitmiş olan müzisyen Tetos Demetriades tarafından gerçekleştirilen ilk kaydına bakıldığında; Türkçe, Arapça ve Seferad İspanyolcası sözcükler duyulur. Türk dinleyiciler Misirlou’yu Zeki Müren tarafından 1950’li yıllarda seslendirilen “Yaralı Gönül” parçası olarak tanır ve benimser. Rashid Taha’dan Grammy Ödüllü The Black Eyed Peas’in (Türkiye'de de konserler veren) “Pump It”ine dek Misirlou birçok kez farklı ülkelerde, farklı sanatçılarca kaydedilir. Ama başta da değindiğimiz gibi şarkının dünyaca tanınması, Tarantino’nun kült filmi Pulp Fiction ile olur…
"Mısırlı Kız" Bu Kez de Amerika Müziğinde "Sörf" Yapıyor...
Dünyanın Dört Bir Yanından 100'e Yakın Şarkıcı O Şarkıyı Okudu
Ansiklopedik bilgiye boğma pahasına şu ayrıntıyı da vermeden geçmeyelim:
“Mısırlı Kız”ı şimdiye kadar 100'den fazla önemli şarkıcı seslendirdi. Bir aşkın nasıl dalga dalga yayılabildiğinin, nasıl ölümsüz olabildiğinin gerçek kanıtı gibi her biri... İşte şimdiye kadar şarkıyı okuyan isimlerden en önemlileri: Dick Dale’den (1962) sonra Misirlou ilk önce Amerika’da ve sonra bütün dünyada popüler hâle gelmeye ve adeta bir virüs gibi yayılmaya başladı. Michalis Batrinos (Mousourlou ismiyle), Lübnanlı şarkıcı Clovis el-Hajj “Amal” ismiyle ve Arapça sözlerle, Xavier Cugat (1944), Manolis Angelopoulos, Danai, “Egzotik müziğin babası” denilen Martin Denny (1950), Yahudi kökenli İzmirli şarkıcı Dario Moreno (Yunanca ve Fransızca olarak), “Yaralı Gönül” ismiyle Zeki Müren (1950’de Türkçe okudu, taş plak olarak piyasaya sürüldü) Arthur Lyman, “Egzotik müziğin vaftiz babası” denilen Korla Pandit (1951), Haham Rabbi Abulafia (İbranice), Seymour Rexite (Miserlou), ABD’li R&B topluluğu The Cardinals (1950’li yıllarda), The Beach Boys, Surf in USA isimli albümlerinde (1963), Japon Sörf müziği topluluğu The Surf Coasters, Ventures, Amerikalı Sörf Müzik Grubu Astronauts (1960), Surfaris, The Trashmen (ilk albümlerinde 1964), Bobby Fuller Four, Devil’s Anvil, Caterina Valente, Connie Francis (1965), İngiliz gitarist Davey Graham (1966), Staniša Stošic (Sırpça) Lela Vranjanka (Sırpça), Cezayir asıllı Fransız şarkıcı Raşid Taha, Ukulele Orchestra of Great Britain, Klezmer Conservatory Band, Avustralyalı yaylılar orkestrası Deep Blue, Yunan şarkıcı Glykeria, Ahırkapı Büyük Roman Orkestrası (2002), 2004 Atina Olimpiyatları’nda Kıbrıslı şarkıcı Anna Vissi, Luka Šulic ve Stjepan Hauser isimli Hırvat çellistler ve Candan Erçetin (2013, Yaralı Gönlüm) “Mısırlı”yı seslendiren meşhurlardan bazılarıdır… Bunların haricinde, Japonya’dan İrlanda’ya, Amerika’dan İtalya’ya, İspanya’dan Danimarka’ya kadar uzanan bir genişlikte yüzlerce “Cover Version” arasından (Orkestralardan tutalım sıradan sokak sanatçılarına kadar uzanan bir çeşitlikte) bizim seçtiğimiz 100 ayrı “Mısırlı Kız” yorumunu da internette bulabilirsiniz. (3) Mısırlı Kız isimli bu Osmanlı halk müziği bestesi The United States Air Force Band-Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) Orkestrası tarafından da çeşitli defalar seslendirilmiştir. ABD Hava Kuvvetleri Generalleri’nden George T. Babbitt 1998 Martı’nda baterist olarak “Walk Don’t Run” isimli parçayı sahneledi; The Ventures’ın “Walk Don’t Run” isimli kendisinden yüzlerce “Cover” yapılmış bu parçası da esasında “Misirlou” sound’u üzerine kuruludur.
Şarkı Dünya Çapındaki Sinema Filmlerine de Damgasını Vurdu
Şarkı adeta ‘şöhret oburu’ olur. Dünyanın dört bir tarafında seslendirilmekle kalmaz, bu filmlere de damgasını vurur:
* 1994 tarihinde Quentin Tarantino’nun Pulp Fiction (Ucuz Roman) isimli filminde tema müziği olan Misirlou, yine 1994’teki “soundtrack” albümünde yer alır.
* Space Jam filminde yer alan ve Ucuz Roman’a gönderme yapan bir parodi sahnesinde işitilir. (1996)
* Six String Samurai isimli filmde The Red Elvises’in bir coverı kullanılmıştır. (1998)
*Fransız filmi Taxi’nin ilk sahnesi bu melodi ile açılır. (1998)
Necip Fazıl Ünlü Benzetmesini Sanki O Şarkı İçin Yapmıştır!
Yazımızı Baran Dergisi yazarlarından Fatih Turplu’nun kaleme aldığı “Mousourlou, Miserlou, Misirlou, Mısırlı: Bir Osmanlı Bestesi’nin Peşinde..” başlıklı yazısındaki muhteşem tespitiyle noktalayalım: “Mısırlı bir kız”a hitaben yazılmış ve ismini buradan alan “Mısırlı” bize geri döndüğünden olmuş Misirlou! Yabancı kaynakların çoğuna ilk olarak Yunanca karşılığı “Mousourlou” olarak geçmiş. Daha çok Fransızca bir kelimeyi andıran bu tanım parçanın Amerika’daki ilk kayıtlarının yapıldığı yıllarda ilk önce “Miserlou” sonra ise “Misirlou” olmuş. Şarkının kökeni Yunanca olmasına mukâbil isminin Türkçe olduğu görülüyor. Üstad Necip Fazıl’ın sanki bu müzik parçasını anlattığını zannedeceğimiz incir misâlinden dem vurmanın tam sırası; Üstad “İzmir’in incirinin kıymetini” İzmir’den önce ihraç edilip sonra Batı etiketiyle ithal ettiğimizde anladığımızı söylemişti; aynen bu misâldeki gibi, bizim İzmir’den giden Mısırlı, Tarantino ile beraber Misirlou etiketiyle dönünce pek bir sevdik, hemen sahipleniverdik…. (Baran Dergisi, 14 Şubat 2016, 474. Sayı)
Haber: Mehmet Şimşek / www.aksam.com.tr (Özel Haber)
Yazının tamamına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz;
Miserlou, Misirlou, Mısırlı: Bir Osmanlı Bestesi... - Fatih Turplu
http://www.barandergisi.net/mimar-ve-musik/miserlou-misirlou-misirli-bir-osmanli-bestesi-fatih-turplu-h2134.html