Suriye'de iç savaş sonrası başlayan yeni dönemde uluslararası alanda önemli diplomatik ve ekonomik gelişmeler yaşanıyor. Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara, göreve gelmesinin ardından Avrupa'ya ilk resmi ziyaretini 7 Mayıs 2025 tarihinde Fransa'nın başkenti Paris'e gerçekleştirerek Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile bir araya geldi.
Aynı gün, Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD), Katar'ın Suriye'deki sivil kamu çalışanlarının maaşlarını finanse etme girişimine onay verdiği öğrenildi. Bölgedeki tansiyonu artırabilecek bir diğer gelişme ise İsrail sınır polisinin Suriye topraklarında operasyon düzenlediğini kabul etmesi oldu.
Eş-Şara'dan Paris'e Tarihi Ziyaret: Macron ile Görüştü
İhlas Haber Ajansı'nın (İHA) haberine göre, Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara, yeni dönemdeki ilk Avrupa ziyaretini Paris'e yaparak Elysee Sarayı'nda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile görüştü. Görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında konuşan Macron, Suriye'de barış ve istikrarın "hiçbir ayrım gözetmeksizin, kökeni, dini, mezhebi ya da siyasi görüşü ne olursa olsun tüm Suriyelilerin korunmasıyla" sağlanabileceğini vurguladı.
Geçtiğimiz Mart ayında yaşanan şiddet olaylarına değinen Macron, faillerin adalet önüne çıkarılması gerektiğini belirterek, Avrupa Birliği'ne (AB) bu suçlara karışanlara yönelik yaptırım uygulanması çağrısında bulundu.
Macron, Suriye'deki yeni yönetimin ülkeyi istikrara kavuşturması halinde AB'nin ekonomik yaptırımları kademeli olarak kaldırması gerektiğini ifade ederek, ABD'ye de seslendi: "Bugün herkesin, ABD'liler de dahil çıkarına, bu yaptırımların kaldırılması için bizimle birlikte hareket etmekten geçiyor. Başkana, eğer aynı çizgide devam ederse, bizim de aynısını yapacağımızı söyledim. Yani, önce Avrupa olarak yaptırımları kademeli olarak kaldıracağız ve sonra da bu konuda ABD'li ortaklarımızı da aynı şeyi yapmaya ikna edeceğiz."
Macron ayrıca, ABD'nin askerlerini Suriye'den çekme konusunda aceleci olmaması gerektiğini ve İsrail'in Suriye'ye yönelik saldırılarının bölgesel barışı tehdit ettiğini belirtti.
Suriye Devlet Başkanı eş-Şara ise Macron'un Suriye'nin yeniden inşasına destek teklifine teşekkür ederek, "Ülkemizin geleceği kapalı kapılar ardında yahut uzak ülkelerin başkentlerinde belirlenmeyecek. Geleceğimizi halkımız tayin edecek. İnşa etmek çimento ve dengeleme işi değil, güven işidir" ifadelerini kullandı.
Eş-Şara, ülkesinin önceliğinin yapısal reformlardan ziyade güven ortamı oluşturmak olduğunu vurguladı. Suriye'ye yönelik yaptırımların artık halkı cezalandırdığını belirten eş-Şara, "Bu yaptırımların bugün hala yürürlükte olması için hiçbir gerekçe kalmamıştır. Çünkü artık bu yaptırımlar, halkı katleden rejime değil, bizzat o halkın kendisine uygulanıyor" dedi.
Eş-Şara, İsrail ile bazı arabulucular aracılığıyla yürütülen dolaylı temasları da doğruladı ve "Bizim hedefimiz Suriye halkını katleden rejimi durdurmaktı. Suçlara bulaşmadık. Sivil halkı hedef almamaya özen gösterdik" şeklinde konuştu.
Eş-Şara'nın Paris temasları kapsamında, Suriye'nin devrik lideri Beşar Esad döneminde cezaevlerinde işkence gören binlerce kişinin fotoğraflarını dünyaya sızdıran ve Fransa'da yaşayan "Sezar" kod adlı eski adli fotoğrafçı Farid el-Mazhan ile de özel bir görüşme gerçekleştirdiği bildirildi.
ABD'den Katar'ın Suriye Kamu Sektörüne Maaş Desteğine Onay
Euronews'in Reuters ve konuya yakın üç kaynağa dayandırdığı habere göre, ABD, Katar'ın Suriye kamu sektörünü finanse etme girişimine onay verdi. Bu adım, savaşla harabeye dönen devleti yeniden inşa etmeye çalışan yeni Suriye hükümeti için hayati bir mali destek anlamına geliyor. Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şara’nın en güçlü uluslararası destekçilerinden biri olan Katar, uzun süredir Washington’un onayı olmadan harekete geçmekte isteksizdi.
Kaynaklar, ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi’nin (OFAC) söz konusu girişimin Amerikan yaptırımlarından muaf olduğuna dair yazılı onayı yakında Katar’a ileteceğini belirtti. Bu gelişme, Washington’un Suriye’ye yönelik tutumunda bir yumuşamaya işaret ediyor.
Bir Suriye mali kaynağına göre, Katar’ın sağladığı fon yalnızca sivil kamu çalışanlarına gidecek; içişleri ve savunma bakanlıkları bu desteğin dışında kalacak. Bu şartın, Batılı ülkelerin Suriye'yi yöneten grubun radikal geçmişine ve yeniden yapılandırılan güvenlik güçlerine duyduğu güvensizliği yansıttığı belirtiliyor. Aynı kaynak, yardımın gelecek aydan itibaren sağlanmaya başlayacağını ve milyonlarca kamu çalışanını kapsayacak şekilde, maaşlara kademeli olarak yüzde 400 oranında zam yapılacağını söyledi.
Suriye yönetiminin, Katar destekli girişimin dışında kalan çalışanların maaş artışını kendi kaynaklarıyla karşılayacağı ifade edildi. Katar, geçen yıl Heyet Tahrir el-Şam’ın (HTŞ) Esad’ı devirmesinden kısa süre sonra maaş desteği planını oluşturmuş, ancak ABD yaptırımları konusundaki belirsizlik bu girişimi geciktirmişti.
Bu gelişmelerin yanı sıra, Körfez ülkelerinin Washington nezdinde diplomatik çabalarını artırdığı görülüyor.
Geçtiğimiz ay Suudi Arabistan ve Katar, Suriye’nin Dünya Bankası’na olan borçlarını kapatarak ülkenin hibe ve kredi almasının önünü açmıştı. Suudi Arabistan ayrıca, Washington’da IMF ve Dünya Bankası Bahar Toplantıları kapsamında düzenlenen Suriye odaklı üst düzey bir toplantıya ev sahipliği yapmış, bu toplantıya 10 yılı aşkın bir süredir ilk kez Suriye maliye bakanı ve merkez bankası başkanı da katılmıştı.
Yeni Suriye yönetimi için en öncelikli konu, yıllarca korumacı politikalarla yönetilen Suriye ekonomisini serbest piyasa modeliyle ayağa kaldırmak. Birleşmiş Milletler’e göre bugün Suriye’de her 10 kişiden 9’u yoksulluk içinde yaşıyor. Ülkenin geçici maliye bakanı, Ocak ayında yaptığı açıklamada, kamu çalışanlarının maaşlarına Şubat ayından itibaren yüzde 400 zam yapılacağını ve bunun aylık yaklaşık 1,65 trilyon Suriye lirası (yaklaşık 130 milyon dolar) maliyet oluşturacağını belirtmişti.
Batılı ülkelerin Suriye politikasını karmaşıklaştıran temel etkenlerden biri, Esad’ı deviren silahlı ittifakın liderliğini yapmış olan HTŞ’nin geçmişteki cihatçı kökenleri. HTŞ, 2016 yılında Nusra Cephesi adıyla El Kaide ile bağlarını kopardığını açıklamış, Ocak ayında ise resmen feshedildiğini duyurmuştu.
İsrail Sınır Polisi Suriye Sınırını İhlal Ettiğini Kabul Etti
CGTN Türk'ün haberine göre, İsrail sınır polisi, Suriye'nin sınır egemenliğini ihlal ettiklerini açıklayarak, "operasyon görevi çerçevesinde ilk kez Suriye topraklarında faaliyet gösterdiklerini" kabul etti. Polis tarafından yapılan yazılı açıklamada, güvenlik güçlerinin son günlerde bölgede yaşanan olayların ardından operasyon görevi çerçevesinde Suriye topraklarında faaliyet gösterdiği ifade edildi. Açıklamada, bunun, "sınır polisinin tarihinde Suriye topraklarında yürüttüğü ilk faaliyet olduğu" savunuldu. Söz konusu görevin, sınır polisinin yakın zamanda katıldığı Lübnan'daki operasyonlar ve Gazze'deki çatışmalar gibi bir dizi güvenlik görevinin parçası olduğu belirtildi.
Bu üç önemli gelişme, Suriye'nin geleceğine yönelik belirsizliklerin devam ettiğini ancak yeni yönetimin uluslararası alanda diyalog ve ekonomik istikrar arayışında olduğunu gösteriyor. Bölgesel dinamikler ve büyük güçlerin politikaları, Suriye'deki sürecin seyrini belirlemede kritik rol oynamaya devam edecek.
