ABD Başkanı Donald Trump, CNN’e konuşan üç kaynağa göre, aylardır ulusal güvenlik yetkililerini Bagram Hava Üssü’nü Afganistan’da Taliban’dan geri almanın yollarını bulmaları için sessizce zorluyor. Trump, Perşembe günü yaptığı açıklamada, yönetiminin Kabil’in bir saat kuzeyinde yer alan üssün kontrolünü geri almak için çalıştığını söyledi. Taliban, Afgan hükümetinin çöküşü ve ABD ordusunun 2021’deki çekilmesinin ardından üssü ele geçirmişti.
Perşembe günü İngiltere Başbakanı Keir Starmer ile düzenlenen ortak basın toplantısında Trump, “Bunu Taliban’a bedava verdik. Bu arada geri almaya çalışıyoruz,” dedi. Kaynaklar CNN’e, üssün ABD kontrolüne geri verilmesi konusundaki görüşmelerin en az Mart ayına kadar sürdüğünü belirtti. Trump ve üst düzey ulusal güvenlik yetkilileri, üssün birkaç nedenle gerekli olduğunu düşünüyor. Bunlar arasında Çin’i gözetlemek (sınır yalnızca 500 mil uzaklıkta), Afganistan’daki nadir toprak elementleri ve madencilik kaynaklarına erişim sağlamak, DAEŞ’i hedef almak için bir terörle mücadele merkezi kurmak ve olası bir diplomatik tesisi yeniden açmak bulunuyor.
Kaynaklardan biri, tüm bu hedeflerin ABD askeri varlığını gerektirdiğini belirtti. Ayrıca Trump’ın ilk döneminde 2020’de Taliban ile yaptığı bir anlaşma, ülke içindeki ABD askerlerinin tamamen çekilmesini şart koşuyordu. Taliban’ın kritik hava üssünün kontrolünü bırakma konusunda ABD ile ne şekilde veya ne kadar etkileşimde bulunduğu net değil. Ancak Trump, ABD’nin bu grup üzerinde pazarlık gücü olduğunu ima etti. Buckinghamshire’da gazetecilere, “Bunu geri almaya çalışıyoruz çünkü Taliban bizden bazı şeylere ihtiyaç duyuyor. O üssü geri istiyoruz,” dedi.
Üssün stratejik önemi
Trump daha önce, ABD’nin 2021’deki çekilmesinin kendi yönetimi altında gerçekleşmiş olsaydı Bagram’ın kontrolünü ellerinde tutacaklarını ve üssün Afganistan-Çin sınırına yakın stratejik öneme sahip olduğunu belirtmişti. Bu ayın başında Biden yönetimini, 2021’de ABD askerlerini üsten çekmekle “çok aptalca” davranmakla suçladı. Trump ayrıca, Bagram’ın Çin’in füze ürettiği yere yakın olduğunu yeniden dile getirdi. Mart ayında da aynı iddiayı savunmuş ve şöyle demişti: “Çekilecektik ama Bagram’ı tutacaktık, Afganistan yüzünden değil, Çin yüzünden; çünkü burası Çin’in nükleer füzelerini yaptığı yerin tam bir saat uzağında. Bagram’da küçük bir güç tutacaktık.”
ABD askerleri Bagram Hava Üssü’nden en son Temmuz 2021’de ayrıldı. Üs, neredeyse yirmi yıl boyunca ABD’nin Afganistan’daki askeri gücünün merkezi konumundaydı. İki millik pist, ülkedeki askeri operasyonlar için bir sıçrama noktası sağlıyor ve kargo uçakları, savaş jetleri ile taarruz helikopterleri için alan sunuyordu. Başkanlar George W. Bush, Barack Obama ve Donald Trump görev süreleri boyunca Bagram’ı ziyaret ederek Afganistan için zafer ve daha iyi bir gelecek vaat etmişti. Üs, yıllar içinde intihar saldırıları ve roket saldırıları dahil olmak üzere sayısız Taliban saldırısının hedefi olmuştu.
ABD askerleri 2021’de üsten ayrılırken, yaklaşık 900 C-17 kargo uçağına eşdeğer malzemeyi çıkarmış ve 16.000 ekipmanı yok etmişti, ABD Merkez Komutanlığı o dönemde bunu bildirmişti. 2023’te Dışişleri Bakanlığı, çekilmenin ardından yaptığı inceleme raporunu yayımladı. Raporda, ABD’nin Bagram’ı terk etme kararının, ülke genelinde kaotik ABD çekilmesine katkıda bulunmuş olabileceği vurgulandı. Bu karar nedeniyle Kabil’deki Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı, olası bir sivil tahliye operasyonu (NEO) için tek yol hâline gelmişti.
