Fransa’da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un kemer sıkma politikalarına karşı tepkiler giderek büyüyor. 18 Eylül’de yaklaşık bir milyon kişi sokaklara çıktı. Bu, daha önce düzenlenen “Her Yeri Bloke Edelim!” hareketinin çağrısıyla başlayan barikat eylemlerinin ardından ikinci büyük protesto oldu.
Geçen hafta çok sayıda polis gönderilerek barikatlar kaldırıldı. Ama buna rağmen yüz binlerce kişi protestoya devam etti. Başbakan François Bayrou’nun bütçe plânı reddedilip istifa etmesine rağmen, Macron’un atadığı yeni başbakan Sébastien Lecornu da aynı kesinti planlarını sürdürdüğü için tepkiler dinmedi. Yeni bütçe yine sosyal harcamalarda büyük kesinti, orduya ise daha fazla kaynak ayırıyor.
Kemer Sıkmaya Karşı Öfke
Son anketler halkın yüzde 70’ten fazlasının bütçeyi reddettiğini, yüzde 64’ünün ise Macron’un istifasını istediğini ortaya koyuyor. Bu oran, Fransa’da eşi benzeri görülmemiş bir durum. Sokaklardaki enerji, ülkenin siyasî krizinin derinleştiğini gösteriyor.
Sendikaların örgütlediği 18 Eylül grevi, Paris metrosunu felç etti; tren seferleri durdu, okullar kapandı. Ancak özel sektörde katılım düşük kaldı. Yine de bu kez “Her Yeri Bloke Edelim!” aktivistleriyle sendikaların yan yana gelmesi dikkat çekici oldu. “Radikal” denilen gruplar ve sendikacılar, tek günlük eylemler yerine süresiz genel grev çağrısı yaptı.
Sarı Yelekliler’den Çıkarılan Ders
2018’de ortaya çıkan Sarı Yelekliler, yolları aylarca kapatmış, Macron’u tavizler vermeye zorlamıştı. O dönemde sendikalar bu harekete mesafeli durmuştu. Bu kez ise Confédération Générale du Travail (Genel İşçi Konfederasyonu) ve Solidaires, hareketin eylemlerine yasal yollarla destekleyeceğini ifâde edip ve başarısını sahiplendi.
Yeni dönemde daha sert tutumlu gruplarla sendikaların işbirliği, Macron’u sıkıştırabilecek daha güçlü eylemlere kapı aralayabilir. Ancak hareketin kırsal bölgelere ve banliyölere yayılıp yayılmayacağı henüz net değil.
Rejim Krizi Derinleşiyor: Güvenoyu önemli
Macron’un yeni başbakanı Lecornu’nun da Meclis’te güvenoyu alamaması halinde erken seçim gündeme gelecek. Anketlere göre sol birleşemezse aşırı sağın zaferi kapıda görünüyor. Bu da Fransa’nın siyasal sisteminde yeni bir kırılma yaratabilir.
Macron’un sert biçimde uyguladığı neoliberal çizgi, halkın büyük bölümünde “sistem zenginlerin lehine kurgulanmış” hissiyatını güçlendiriyor. Servet vergisi gibi öneriler kamuoyunda geniş yankı bulurken, aşırı sağın göçmen karşıtı söylemi geri planda kalıyor.
Macron’un istifa etmesi ihtimal dışı olsa da, Fransa’nın devrimci geleneği sürprizlere gebe.
