Zirvede Kabul Edilen Bildiri

Tiencin’de yapılan zirvede, ŞİÖ üyesi 10 ülkenin devlet başkanları, örgütün sonuç bildirisi niteliğindeki “Tiencin Deklarasyonu”nu kabul etti. Bildiride, uluslararası sistemin köklü değişimler yaşadığına dikkat çekilirken, bir yandan daha adil ve eşit temsile dayalı çok kutuplu bir yönelişin söz konusu olduğu, diğer yandan jeopolitik cepheleşmenin arttığı kaydedildi.

Deklarasyonda, Birleşmiş Milletler’in (BM) 80. kuruluş yıl dönümü vesilesiyle BM’nin merkezi rolünün güçlendirilmesi, gelişmekte olan ülkelerin karar mekanizmalarında daha fazla temsil edilmesi ve gerekli reformların yapılması çağrısında bulunuldu.

İçerik ve Vurgular

  • Egemenlik ve Bağımsızlık: Bildiride ülkelerin kendi siyasi, ekonomik ve sosyal kalkınma yollarını bağımsız belirleme hakkı teyit edildi.

  • “Şanghay Ruhu”: Karşılıklı saygı, eşitlik, iç işlerine karışmama ve ortak kalkınma ilkelerinin uluslararası ilişkilerin temeli olduğu belirtildi.

  • Güvenlik İşbirliği: Avrasya kıtasında eşit ve bölünmez güvenlik mimarisi oluşturulması hedefi vurgulandı. Terörizm, ayrılıkçılık, aşırılıkçılık, uyuşturucu ve silah kaçakçılığına karşı ortak mücadele sözü verildi.

  • Yeni Kurumlar: ŞİÖ Güvenlik Tehditleri ve Zorluklarına Karışık Bütünleşik Yanıt Merkezi, Uyuşturucu ile Mücadele Merkezi’nin kurulması ve Stratejik Güvenlik Araştırma Merkezi önerisi gündeme alındı.

  • Kınamalar: Pakistan’ın Belucistan bölgesindeki saldırılar ile Hindistan kontrolündeki Cammu Keşmir’in Pahalgam bölgesindeki terör saldırısı kınandı.

  • Genişleme: Laos’a “diyalog ortağı”, Bağımsız Devletler Topluluğu’na (BDT) “gözlemci” statüsü verildi.

Deklarasyonun Anlamı ve Etkileri

  • Getirisi:

  • Götürüsü:

    • Jeopolitik cepheleşmeyi derinleştirerek ABD ve Avrupa ile ilişkilerde gerilime yol açabilir.

    • İnsan hakları konusunda “çifte standart” vurgusu Batı ile değerler temelli işbirliğini zorlaştırabilir.

    • Hindistan-Pakistan arasındaki gerginlik, örgüt içinde doğurabilir.

  • Kimlere Yarıyor?:

    • Çin ve Rusya, Batı’ya karşı çok kutuplu dünya vurgusuyla stratejik güç alanlarını genişletiyor.

    • Orta Asya ülkeleri, güvenlik ve kalkınma alanında daha fazla koruma ve yatırım imkânı elde ediyor.

    • Gelişmekte olan ülkeler, BM reformu çağrılarıyla uluslararası temsilde daha fazla pay talep ediyor.

  • Kimlere Zarar Veriyor?:

    • Batılı güçler, küresel sistemdeki tek kutuplu etki alanlarını kaybetme riskiyle karşı karşıya.

    • Bölgedeki ayrılıkçı hareketler ve radikal unsurlar, ŞİÖ’nün yeni güvenlik mekanizmalarıyla daha güçlü baskıyla karşılaşabilir.

Zirveye Katılanlar

ŞİÖ’nün 10 üyesi olan Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan, İran ve Belarus’un liderleri deklarasyonu imzaladı. Ayrıca Moğolistan ve Afganistan “gözlemci” sıfatıyla toplantıya iştirak etti; Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 14 ülke ise “diyalog ortağı” konumunda yer aldı.