<p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">6 Ocak<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span><span lang="IT">ta Kapitol</span>’ü yağmalandıktan ve Kongre üyelerini canlarıyla tehdit ettikten sonra, binanı<span lang="DE">n geni</span>ş basamaklarından, aşırı sağcılığın mitolojik sembolleriyle beraber ellerini kollarını sallayarak indiler. Birçoğu, hükümetin <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>derin devlet” bürokrasisindeki şeytana tapan pedofililere karşı savaş verdiği yönündeki ateşli bir komploya inanan, QAnon ile bağlantılı <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>fırtınadaki biniciler” mensubu olduğunu gö<span lang="DE">steren g</span>ömlek giyiyordu. Neo-Nazilerin ve anti-Semitlerin ezici çoğunluğunu oluşturduğu beyaz kalabalıkta,<span dir="RTL" lang="AR-SA"> “</span><span lang="DE">Auschwitz Kamp</span>ı” kazağı giyen bir adam da vardı. Irkçılar, isyancı konfederasyon bayrağını yeniden yükseltti ve protestocular kongre binasında bu bayrakları salladılar.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Başkan Trump’ın Beyaz Saray<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>dan isteksiz bir şekilde ayrılışına sadece günler kala, demokrasinin kalesine saygısızlık yapan çetenin cüreti, birçok yorumcu tarafından<span lang="SV"> utan</span>ç verici bir norm kırılması ve geleneğin parçalanması neticesinde bir dönemin sonuna geldiğini hissettirdi. Fakat 11 Eylül<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>den beri tam 20 yılını yurtdışındaki şiddet yanlısı grupları yakından takip etmeye ve bunlarla mücadele etmeye ayıran terörle mücadele uzmanlarına göre manzara tamamen farklı görünüyor: Şu sıralar yaşananlar, bir Amerikan ayaklanmasının ayak sesleri…</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Emekli asker General Stanley, McChrystal zamanında Irak Ortak Özel Harekat Komutanlığı’nın ve Afganistan<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>da Taliban ve el-Kaide<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>ye karşı savaşan tüm Amerikan ve müttefik askerlerinin komutanıydı<span lang="EN-US">. McChrystal Yahoo News</span><span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>e <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Ben, bunun <span lang="IT">benzer</span>i dinamikleri el-Kaide<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>nin hayattan beklentisi az olan, bütün kızgı<span lang="DE">n gen</span>ç Arapların güçlü bir lideri takip ettiği ve o liderin onları şiddeti meşru gören bir ideolojiyi benimsemeye yönlendirdiği Irak<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>a yayılmasında gördüm. Bu şimdi Amerika<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>da oluyor.” dedi. Radikal bir grup vatandaşın İç Savaş’tan sonra güneyde kök salan eski <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Kayıp Dava” anlatısını yansıtan katı bir anlayışla ülkeye baktığını belirtti. McChrystal, <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Başkan Trump yalnızca çalınan bir seçim yüzünden kaybettiklerini belirten ‘Çalmayı Durdur<span dir="RTL" lang="AR-SA">’ </span>sloganıyla <span dir="RTL" lang="AR-SA">‘</span>Kayıp Dava<span dir="RTL" lang="AR-SA">’ </span>anlatısını güncelledi. Bu insanları elinde tutmak ve toplumda hak ettiği yerden alıkoymak tek çareydi.” dedi ve ekledi: <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Bu onlara daha da radikalleşmeleri için meşruiyet sağlıyor. Bu radikalleşme sürecinde zannedilenden çok daha ileride olduğumuzu düşünüyorum, ülke olarak çoğu Amerikalının düşündüğünden daha derin bir problemle karşı karşıyayız.”</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Yurtdışındaki istikrarsız toplumlarda ş<span lang="DA">iddet i</span>ç<span lang="DE">eren a</span>şırı hareketlerin nasıl ortaya çıktığını yakından inceleyen terörle mücadele yetkilileri ve uzmanlar, tekrarlanan şablonlar tesbit ettiler. Bu hareketler tipik olarak bağımsız çalışan küçük gruplarla başlar. Zamanla benzer düşüncedeki diğer gruplarla gizli haberleşme vasıtalarıyla irtibat kurarlar. Bu birç<span lang="NL">ok ter</span>ör örgütünün oluşumundaki özelliktir. Tutarlı bir anlatı ve birleştirici bir ideoloji geliştirdikçe aşırılık yanlısı hareketler ve liderler daha geniş kitlelere erişme ve radikalleştirme ç<span lang="ES-TRAD">abas</span>ıyla giderek karanlıktan çıkarak açık forumlar üzerinden irtibat kurarlar. İngilizce konuşan cihatçı bir nesli endoktrine eden ve 2011<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>de bir Amerikan İHA<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>sı <span lang="IT">ile </span>öldürüldükten on yıl sonra bile vaazları <span lang="EN-US">YouTube</span><span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>da on binlerce tık alan, El-Kaide<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>nin Arap Yarı<span lang="PT">madas</span>ı’ndaki lideri Amerika doğumlu din adamı Enver el-Evlaki bunun başlıca örneğidir.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Aşırılık yanlısı hareketler genellikle sert güçlerini geliştirmek için kolluk kuvvetlerinden ve askerî topluluklardan üye kazanmaya çalışırlar. Bu, vaziyetten hoşnutsuz Baasçı askerî yetkililerden olan yakın müttefiklerinin imkân tanıması sayesinde önüne geleni yıkan bir askeri tarzda Irak’ın üçüncü büyük şehrini ve Suriye<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>yi “İslâm halifesi” adına ele geçiren “İslâm Devleti (IŞİD)” tarafından mü<span lang="DA">kemmelle</span>ştirilen müşterek bir taktiktir.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Eski ordu mensuplarının 6 Ocak<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span><span lang="IT">ta Kapitol</span><span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>e yapılan saldırıya iştirak ettiği, geçtiğimiz hafta Kapitol’ün içinde askerî teçhizatlı olarak plastik kelepçe sallarken fotoğraflanan emekli hava Yarbay Larry Rendall Brock Jr.’ın tutuklanması ve eski asker Ashli Babbitt<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>in kavga sırasında polis tarafından vurularak öldürülmesiyle ortaya çıktı. ABD ordusunun bazıları muvazzaf asker olmak üzere darbe teş<span lang="IT">ebb</span>üsüne katılan 25 kişiyi soruşturduğu iddia ediliyor. Ayrı<span lang="EN-US">ca, Rocky Mount Polis Departman</span>ından Virginia<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>da görevli polis memurları Jacob Fracker ve Thomas Robertson da vazife dışı<span lang="IT">ndayken Kapitol</span><span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>e yasadışı saldırıda bulunmaktan tutuklandı.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Aşırılık yanlısı hareketler ü<span lang="NL">lke d</span>ışındaki benzer fikirlere sahip terörist gruplara ulaşarak strateji ve öğrenilenleri paylaşmak için geri besleme yapmak maksadıyla gevşek ağlar kurar. Bu ağ yapısı el-Kaide ve ona bağlı küresel yapıların bir özelliğiydi.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Terörle mücadele uzmanları 6 Ocak<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span><span lang="IT">ta Kapitol</span><span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>deki kargaşanın bir parçası olan beyaz üstünlükçü grupların bazılarının Almanya, Kanada, Norveç ve Rusya<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>daki beyaz ırkçısı gruplara aynı şekilde ulaştığını ve bağlantı kurduğunu söylüyor. Yüksek profilli bazı el-Kaide saldırılarının araştırılmasına öncülük eden eski bir FBI yöneticisi özel ajan ve terörle mücadele uzmanı <span lang="FR">Ali Soufan per</span>şembe günü gazetecilere verdiği röportajda <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Rusya<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>da ABD merkezli gruplarla birçok bağlantısı olan beyaz üstünlüğü yanlısı aşırı bir grubu terörist olarak tanımlamak iç<span lang="DE">in D</span>ışişleri Bakanlığı <span lang="IT">ile </span>çalıştım.” dedi. Bir Ulusal Güvenlik Konseyi strateji belgesinin İskandinav ülkelerinde yayılan bir Neo-Nazi grup olan Nordic Front<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>u ABD<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>ye tehdit olarak tanımladığını belirtti ve <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span><span lang="FR">Nordic Front</span><span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>un ABD için bir tehdit olarak tanımlanması, onların buradaki faaliyetler için bazı bağlantıları olduğu mânâsına gelir. Ayrı<span lang="ES-TRAD">ca Kanada</span><span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>da <span dir="RTL" lang="AR-SA">‘</span>Five Eyes<span dir="RTL" lang="AR-SA">’ </span>tarafından terör örgütü olarak tanımlanan bazı sağcı aşırı gruplar var; fakat bu gruplar burada, ABD<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>de hâlâ serbestçe faaliyet gösterebiliyor. Buna son verilmeli.” dedi.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Ayrıca tarihî tecrübeler şunu göstermektedir ki, aşırılıkçı hareketler onların öfkelerine odaklanan ve inançlarını güçlendiren karizmatik bir lider etrafında bir araya geldiğinde aşırı retorik bardağı taşırma noktasına ulaşarak şiddet eylemlerine dönüşür. Bardağın taşma noktasının ötesinde, aşırılık yanlısı hareketler ve onların liderleri tatmin edici bir şekilde mağlup edilmedikçe ve anlatıları ile ideolojileri adamakıllı çürütülmedikçe ş<span lang="DA">iddet t</span>ırmanma eğilimini korur.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Bunun yanı sıra, Washington Post ve ABC News<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>in yeni yayınladığı bir ankete göre, Trump’ın şiddetli bir ayaklanma için kışkırtmasının ardından dahi Cumhuriyetçilerin büyük çoğunluğu (yüzde 56) Kapitol’ün yağmalanmasından onun sorumlu olmadığı<span lang="ES-TRAD">na, y</span>üzde 66<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>sı Kasım seçimlerinde hile yapıldığına dair sağlam deliller bulunduğ<span lang="ES-TRAD">una, y</span>üzde 65<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>i seçimlerden sonra sorumlu davrandığına inanıyor. Trump bugüne kadar Joe Biden<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>in seçimleri kazandığını kabullenmedi, seçimleri açık ara kazandığı ve seçimlerin kendisinden çalındığı zehirli yalanını yaymaya devam ediyor.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Terörle mücadele uzmanlarını en çok endişelendiren ise, Kapitol’ün yağmalanmasından sorumlu şiddet yanlısı çeteyi harekete geçiren ortak girişim incelendiğinde, bunun diğer kalıcı şiddet hareketlerini ortaya çıkaran modellemelere uyması.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Terörizm üzerine sayısız kitap, makale ve rapor yazan ve RAND şirketi başkanının kıdemli danışması olan Brian Michael Jenkins, <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Usame bin Ladin<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span><span lang="EN-US">in ter</span>ö<span lang="DE">rist </span>çevreye en büyük katkısı, bir grup Arap savaşçının 1980<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>lerde sü<span lang="IT">per g</span>üç Sovyetleri Afganistan<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span><span lang="PT">da ma</span>ğlup etme anlatısı etrafında bir efsane oluşturup bu efsaneyi dünya genelindeki birçok farklı terörist grubu el-Kaide sancağı altında bir araya getirmek için kullanması ve onları birbirine bağlayarak organize bir yapı oluşturmasıdır.” dedi ve ekledi <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Aynı şekilde, 6 Ocak 2021<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>de yaşananların arkasındaki insanlar da her cepheden (beyaz üstünlüğü yanlıları, neo-Naziler, QAnon, anti-Semitistler, hükümet karşıtı milisler, yabancı düşmanları<span lang="PT">, anti-feministler) a</span>şırı sağcıları hareketlendirdi ve onları aşırılıkçılar için <span dir="RTL" lang="AR-SA">‘</span><span lang="EN-US">Woodstock Festivali</span><span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>ne denk bir hareket olarak bir araya getirdi. Artık <span dir="RTL" lang="AR-SA">‘</span><span lang="IT">Kapitol Tepesi Sava</span>şı’ sembolik bir ehemmiyete ve aşırı sağ mitolojisinde merkezi bir konuma sahip olarak yaşadığımız bu hareketten daha organize ve artan tehdide yol açacak.”</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;"><span lang="IT">Nitekim Kapitol</span>’ün yağmalanmasına yönelik FBI tarafından sürdürülen soruşturma arkasındaki aşırılıkçı hareketin ne kadar yayıldığını meydana çıkardı. Hafta başında FBI, kolluk kuvvetlerine ve departmanlarına gö<span lang="NL">nderdi</span>ği bir notla silahlı aşırı sağ grupların önümüzdeki günlerde 50 eyaletin başkentlerinde gö<span lang="DA">vde g</span>österisi yapmayı planladığı hususunda uyarıda bulundu. Biden<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>in 20 Ocak<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>taki göreve başlama törenine yönelik inandırıcı tehditler, Ulusal Muhafızları<span lang="IT">n Kapitol</span>’ü korumak için şu anda Afganistan ve Irak<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>ta konuşlu bulunandan daha fazla askeri binaya sevk etmesine sebep oldu. Geçen haftaki isyandan önce FBI, 50 eyaletin tümünde binden fazla aktif iç terör soruşturması yürüttüğünü, bunların çoğunun etnik kaynaklı beyaz üstünlükçü terörle alâkalı olduğunu bildirdi.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;"><span lang="FR">Soufan, </span><span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Milletin geçen hafta şahit olduğu şey, demokrasimizin kalbine yapılan cerrahi bir müdahaleydi ve cumhuriyetimizin temelinden sarsılmasına öncülük edecek bir hareketin güçlendiği anlamına geliyor.” dedi. Soufan yaklaşık iki sene önce yaptığı sunumda ABD<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>deki sağ hareketin, gelişimi ve artan karmaşıklığı bakımından cihatçı teröristlerin 1980 ve 1990<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>larda bulunduğu yerde olduğu hususunda uyarmıştı. <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Sağcı hareket ülkedeki partizan siyasî bölünmelerden fayda devşiriyor ve besleniyor. Bu sebeple ihtiyacımız olan ilk şey tehlikeyi kabul edecek ve bu ağları dağıtmak için kolluk kuvvetlerinin ihtiyaç duyduğu siyasî çağrıyı yapacak ortak bir yaklaşım.” dedi Soufan. Twitter, sosyal medyanı<span lang="DE">n ge</span>çen hafta ortaya çıkan aşırılıkçılığın yayılmasını hızlandıran etkisini azaltmak için, aşırılık yanlısı hareketin genişleyen ağında kilit noktada olan QAnon isimli komplo tacirleriyle ilişkili 70 bin hesabı kapattı. Sosyal medya şirketi ayrıca Trump’ı<span lang="NL">n hesab</span>ını da kalıcı olarak askıya aldı ve başkanı 88 milyondan fazla takipçisi olan etkin olarak kullandığı iletişim kanalından mahrum etti.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Dış İlişkiler Konseyi terörle mücadele ve ülke güvenliği mevzularında kıdemli araştırmacı <span lang="EN-US">Bruce Hoffman, </span><span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Başkan Trump’ın niyetinin bu olduğuna inanın yahut inanmayın, onun bu aşırılık yanlısı gruplara ilettiği mesajlar hep yeşil ışık yaktı.” dedi. Meşale taşıyan neo-Naziler ve beyaz üstünlükçülerin 2017<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span><span lang="DA">de Charlottesville</span><span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>deki protestoları hakkında Trump<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>un <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>her iki tarafta da iyi insanlar olduğu” açıklamasını nasıl yorumladıklarını belirten Hoffman, Proud Boys<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>un beyaz milliyetçi milislerinin başkanlık tartışmaları esnasındaki <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>geri çekilin ve hazır olun” çağrısını nası<span lang="ES-TRAD">l alg</span>ıladıklarını da söyledi.</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;"><span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Bütün hareket, Trump’ın <span dir="RTL" lang="AR-SA">‘</span>6 Ocak<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>ta DC<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>de büyük protesto. Orada ol, vahşi olacak!<span dir="RTL" lang="AR-SA">’ </span><span lang="EN-US">twitini ba</span>şka bir yeşil ışık olarak algı<span lang="EN-US">lay</span>ıp okudu ve kalabalık destekçilerine <span dir="RTL" lang="AR-SA">‘</span>Cehennem gibi savaşmazsanız artık bir ülkeye sahip olmayacağınız<span dir="RTL" lang="AR-SA">’ </span>dediğinde Ellipse parkının üzerinde parladı.” <span lang="IT">dedi Hoffman.</span></span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;"><span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Sürekli yaktığı bu yeşil ışıklarla Trump kendisinin yahut bir başkasının kontrol edemeyeceği güçlü bir şiddeti serbest bıraktı, bu bakımdan 6 Ocak<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span><span lang="EN-US">ta Washington DC</span><span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>de olanlar bir son değ<span lang="IT">il ba</span>şlangıçtı. Trump’ın katı destekçilerinin zihninde bu bir devrimin başlangıcıydı.”</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">McChrystal, lideri sahneden çekilirse bu aşırılıkçı harekete ne olacağı hususunda derin düşüncelere sahip, bunu ülke için yakın ve orta vadede büyük bir potansiyel tehlike olarak görüyor. McChrystal <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Bu aşırılık yanlısı hareket önümüzdeki günlerde ve haftalarda kolluk kuvvetlerinin artan baskısına muhatap olursa, mensupları güvenlik için dar ve sıkı hücrelere çekilecek ve bu onları daha profesyonel yapacak. Bu hücreler, silahlı ayaklanma yolunda daha radikal fikirlerin kuluçka yeri olan odalar hâline gelecek.” diyor ve ekliyor <span dir="RTL" lang="AR-SA">“</span>Dolayısıyla Trump sahneden çekilse bile oluşmasına yardımcı olduğu radikal hareketin artık kendi ivmesi ve bağlantısı var ve Trump<span dir="RTL" lang="AR-SA">’</span>a artık ihtiyaçları olmadığını keşfedebilirler. Başka bir karizmatik liderin ortaya çıkmasını bekleyebilirler. Bu yüzden çok tehlikeli bir şeyin bünyesi oluştu ve bu çoğu Amerikalının endişe ettiğinden daha da ileri seviyede.”</span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Tercü<span lang="SV">me: Faruk Hanedar</span></span></span></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"></p> <p class="Gvde" style="border:none; margin:0cm 0cm 8pt"><span style="font-size:14px;"><span style="font-family:Times New Roman,Times,serif;">Baran Dergisi 732.Sayı</span></span></p>