28 maddelik plan ve egemenlik tartışmaları
Savaşın dördüncü kışına girilirken, çatışmanın kaderini belirleyecek hamleler cephe hattından ziyade kapalı kapılar ardında yapılıyor. Kasım 2025 itibarıyla diplomatik gündemi, ABD'nin yeni yönetimini temsilen Steve Witkoff ile Kremlin danışmanı Kirill Dmitriev arasında şekillendiği iddia edilen "28 Maddelik Barış Taslağı" belirliyor. Sızdırılan detaylara göre bu plan, Ukrayna'nın Donbas bölgesinden tamamen çekilmesini ve bu alanın uluslararası statüde Rus toprağı sayılan "tarafsız askerden arındırılmış tampon bölge" ilan edilmesini öngörüyor.
Planın Kiev için en sancılı maddeleri arasında, Ukrayna ordusunun personel sayısının 600.000 ile sınırlandırılması ve NATO üyeliği hedefinin anayasadan çıkarılması yer alıyor. Kırım, Herson ve Zaporijya'daki fiili Rus kontrolünün dondurulmasını şart koşan bu taslak, Zelenski yönetimi tarafından "yapıcı bir zemin" olarak nitelendirilse de, Ukrayna güvenlik bürokrasisi ve Avrupa başkentleri bunu bir "kapitülasyon" (teslimiyet) belgesi olarak okuyor. Moskova cephesi ise temkinli; Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov ve Dışişleri Bakanlığı, mevcut hattın dondurulmasının yeterli olmadığını, Rusya'nın "maksimalist" hedeflerinin (tam silahsızlanma ve NATO'suzluk) karşılanması gerektiğini vurguluyor.
Cephe hattı
Sahadaki durum, I. Dünya Savaşı'nın siper harbi ile 21. yüzyılın otonom teknolojilerinin ölümcül bir sentezini sunuyor. Rus ordusu, Ukrayna'nın lojistik kalbi Pokrovsk ve Kurakhove yönünde baskıyı artırmış durumda. Ukrayna savunması, bu şehirlerin çevresinde 15-20 kilometrelik bir "ölüm bölgesi" (kill zone) oluşturarak zırhlı araçları yoğun İHA sürüleriyle durdurmayı başarıyor. Ancak Rus komuta kademesi, bu teknolojik duvara taktiksel bir adaptasyonla yanıt veriyor: Hava koşullarının silahlaştırılması. Rus birlikleri, özellikle sisli ve yağışlı havalarda Ukrayna'nın termal kameralı dronlarının körleşmesini fırsat bilerek küçük piyade gruplarıyla sızma harekatları düzenliyor.
Bu "et dalgası" taktikleri ve sistematik sızmalar sonucunda Rusya, 2025 yılı genelinde aylık ortalama 437 km² alan kazanarak yavaş ama istikrarlı bir ilerleyiş sergiliyor. Sadece 11-18 Kasım haftasında 37 mil karelik (yaklaşık 95 km²) bir alan daha Rus kontrolüne geçti. Ukrayna'nın Ağustos ayında sürpriz bir hamleyle girdiği Rus toprağı Kursk'ta tuttuğu sembolik alan ise, bölgeye sevk edilen Kuzey Koreli istihkam birliklerinin mayın temizleme ve tahkimat faaliyetleri neticesinde daralıyor.
Kuzey Kore faktörü
Kasım 2025, savaşın uluslararasılaştığı bir dönüm noktası oldu. Rusya ve Kuzey Kore arasında onaylanan Kapsamlı Stratejik Ortaklık Anlaşması'nın 3. maddesi gereği, taraflar fiili bir askeri ittifaka gitti. Sahadaki istihbarat raporlarına göre, 12.000 ila 18.000 arasında Kuzey Kore askeri Rusya'da konuşlandırıldı ve bunların bir kısmı Kursk cephesinde aktif çatışmaya dahil oldu. Ayrıca, Rus savunma sanayisindeki iş gücü açığını kapatmak için Tataristan'daki İHA fabrikalarında binlerce Kuzey Koreli işçinin çalıştırıldığı tespit edildi. Ancak cepheden gelen raporlar, Kuzey Kore menşeli topçu mühimmatlarının yaklaşık yarısının hatalı olduğunu ve namlu patlamalarına yol açtığını gösteriyor.
Buna karşılık Ukrayna, Batı'nın verdiği izinle ilk kez ATACMS ve Storm Shadow füzelerini Rusya'nın derinliklerindeki (Bryansk ve Kursk) askeri hedeflere karşı kullandı. Bu durum, Moskova tarafından "çatışmanın küresel bir nitelik kazandığı" şeklinde yorumlanarak nükleer doktrin güncellemeleriyle tehdit edildi.
İki milletin ahvali
Savaşın dördüncü yılında Rus ve Ukrayna halkları, birbirinden tamamen farklı gerçekliklerle mücadele ediyor.
Kasım 2025 itibarıyla, dördüncü yılına giren savaşta "mutlak zafer" sloganları yerini "hayatta kalma" gerçeğine bıraktı. Bağımsız raporlar, cephedeki kilitlenmenin ötesinde, iki toplumun demografik ve psikolojik çöküşünü özetliyor.
Rusya-Ukrayna savaşı, 2025 sonbaharı itibarıyla sadece askeri bir çatışma olmaktan çıkıp, tarafların dirençlerinin sınandığı bir demografik kıyım halini aldı. Batı başkentlerinden pompalanan "Moskova çökecek, Kiev 1991 sınırlarına dönecek" hikayesi, sahadaki sert gerçeklik duvarına çarpıyor. Bağımsız uluslararası kuruluşların (Gallup, Levada, KIIS, BM) Kasım 2025 verileri, savaşın "romantizminin" bittiğini ve yerini derin bir yorgunluğa bıraktığını tescilliyor.
Rusya Cephesi: Savaş ekonomisi ve enflasyon
Rus halkı, cephedeki fizikî yıkımdan çok ekonomik bir darboğazla yüzleşiyor. Savunma sanayisine akıtılan devasa bütçeler, ülkede sunî bir büyüme ve "ekonomik aşırı ısınma" oluşturdu. Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, enflasyonu dizginlemek için faiz oranlarını %21 seviyesine çekerken, resmi enflasyon %8-9 bandında açıklansa da halkın hissettiği enflasyon %14,5 seviyelerinde seyrediyor. İş gücünün cepheye kayması sivil sektörde personel krizini derinleştiriyor. Buna rağmen Rusya, Batı yaptırımlarını "Gölge Filo" (Shadow Fleet) aracılığıyla delerek petrol ihracatını sürdürüyor. Eylül 2025 verilerine göre, AB sularında günde 91 milyon Euro değerinde Rus petrolü transfer ediliyor.
Rusya tarafında devasa kayıplara rağmen paradoksal bir denge üzerine kurulu. Bağımsız Rus medya organı Mediazona ve Batılı istihbarat raporlarına göre, Rusya'nın ölü ve yaralı toplam kaybının 1.1 milyonu aştığı belirtiliyor. Bu rakama, savaş karşıtı veya eğitimli 800 bin kişilik nüfusun ülkeyi terk etmesi de eklendiğinde, Moskova'nın da demografik bir kanama yaşadığı görülüyor.
Ancak bu kayıplar, henüz Kremlin'i sarsacak toplumsal bir patlamaya yol açmadı. Rus halkı "kuşatılmış kale" psikolojisiyle savaşı kanıksarken, anketler halkın %66'sının barış görüşmelerinin "hemen şimdi" başlamasını istediğini ortaya koyuyor. Rus toplumu, yüksek kayıplara rağmen savaşa "pasif" bir destek veriyor; ancak bu destek bir zafer coşkusundan ziyade, zorunlu bir uyum ve hayatta kalma refleksinden besleniyor.
Ukrayna Cephesi: Enerji çöküşü ve direniş
Ukrayna halkı için vaziyet, fizikî olarak bir “hayatta kalma mücadelesine” dönüşmüş halde. Rusya'nın sistematik füze ve dron saldırıları, ülkenin enerji üretim kapasitesinin %50'sinden fazlasını (yaklaşık 9 GW) yok etti. Kiev başta olmak üzere büyük şehirlerde günlük 10-12 saati bulan planlı elektrik kesintileri yaşanıyor. Su pompalarının ve ısıtma sistemlerinin çalışmaması, yaklaşan kış şartlarında insani krizi derinleştiriyor. Halk jeneratörlere bağımlı yaşarken, hastaneler ve kritik altyapı "enerji adacıkları" ile ayakta kalmaya çalışıyor.
Savaşın ilk yıllarında Batı medyası tarafından körüklenen motivasyon, yerini varoluşsal bir krize bırakmış durumda. 2025 Yaz ve Sonbahar döneminde yapılan anketler, Ukrayna halkında dramatik bir zihniyet değişikliğini işaret ediyor.
Halkın "toprak tavizi verilemez" diyen kesimi hızla erirken, kamuoyunun %60 ila %70'lik büyük bir çoğunluğu artık savaşın askeri zaferle değil, diplomatik masada bitirilmesini talep ediyor. Bu talep, yalnızca bir barış isteğinden öte bir tükenişin de itirafı. Zira İngiltere Savunma Bakanlığı ve bağımsız gözlemcilerin tahminlerine göre, Kiev yönetimi bu süreçte ölü ve yaralı olarak en az 500 bine yakın askerini kaybetti. Rakamlar muhtelif…
Daha çarpıcı olan ise Batı'ya duyulan güvenin çöküşü. Gallup verilerine göre Ukraynalıların ABD liderliğine onayı %16'ya kadar gerilerken; halkta "kullanılıp atılma" hissi ve verilen sözlerin tutulmaması, Batı'ya karşı tarihîbir öfkeye dönüşüyor. Savaş öncesi 44 milyon olan nüfusun, mülteciler ve kayıplarla birlikte 31 milyon seviyelerine gerilemesi, 9.5 milyon insanın yerinden edilmesi ve 14 binden fazla sivilin ölmesi, Ukrayna'nın demografik geleceğine de ağır bir darbe olarak olarak görülüyor.
Sonuç olarak Kasım 2025; Rusya'nın sayısal ve endüstriyel üstünlüğünü sahaya yansıtarak yavaş ama yıkıcı bir ilerleme kaydettiği, Ukrayna'nın ise teknolojik asimetri ile direnmeye çalışırken diplomatik masada toprak bütünlüğünden taviz vermeye zorlandığı kritik bir kırılma anını işaret ediyor.
İrade ve demografi savaşı
Gelinen nokta göstermektedir ki; Batı'nın Ukrayna üzerinden yürüttüğü strateji, Ukrayna halkının biyolojik ve psikolojik sınırlarına dayanmıştır. Savaş artık kimin daha fazla toprak kazanacağından öte hangi toplumun "acıya" daha uzun süre tahammül edebileceği üzerine kurulu bir "irade savaşına" dönüşmüştür.
Ukrayna halkı "zafer" hayalinden uyanıp "hayatta kalma" gerçeğine tutunurken; Rus halkı, kayıplara rağmen sessizliğini korumaktadır.
Baran Dergisi
Faydalanılan kaynaklar:
· (21 Kasım 2025) The Guardian: Trump's peace plan: Territory ceded, NATO banned and G8 return
· (21 Kasım 2025) Anadolu Ajansı (AA): FACTBOX - Trump's 28-point plan to end Russia-Ukraine war
o https://www.aa.com.tr/en/americas/factbox-trumps-28-point-plan-to-end-russia-ukraine-war/3750098
· (20 Kasım 2025) ISW (Institute for the Study of War): Russian Offensive Campaign Assessment, November 20 (Barış planı analizi)
Cephe Hattı, Taktikler ve Kayıplar
· (19 Kasım 2025) ISW: Frontline dynamics and 'kill zone' in Pokrovsk
· (15 Kasım 2025) ISW: Russian use of weather (fog) for infiltration tactics
· (6 Kasım 2025) UK Defence Journal: Russian casualties exceed 1.1m since invasion says Britain
o https://ukdefencejournal.org.uk/russian-casualties-exceed-1-1m-since-invasion-says-britain/
· (19 Kasım 2025) Russia Matters: Russia-Ukraine War Report Card (Toprak kazanımları ve harita verileri)
· (Kasım 2025) Russian Ministry of Defense: Daily Briefing and Claims on Ukrainian Losses
Teknoloji (İHA'lar ve F-16'lar)
· (7 Kasım 2025) Defense News: Of fiber optics and FPVs: Interview with a Ukrainian drone trainer
· (20 Kasım 2025) Aerospace Global News: Ukraine F-16s: 1,300 intercepts in a year
o https://aerospaceglobalnews.com/news/ukraine-f16-1300-intercepts/
· (14 Kasım 2025) Kyiv Independent: North Korea halves arms shipments to Russia / Drone production
Ekonomi, Enerji ve Toplum
· (20 Kasım 2025) The Moscow Times: Russia's Inflation Expectations Jump to One-Year High
· (Eylül 2025) Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA): Monthly analysis of Russian fossil fuel exports (Gölge Filo Verileri)
· (18 Kasım 2025) Kyiv Post: Blackouts May Last All Winter
o https://www.kyivpost.com/post/64454
· (20 Kasım 2025) ISW Occupation Update: Siberia Development Program & Deportations
o https://understandingwar.org/research/russia-ukraine/russian-occupation-update-november-20-2025/