İki ülke arasındaki gerilimin fitilini, Aralık 2024'te yaşanan bir uçak kazası ateşledi. Azerbaycan Havayolları'na ait bir yolcu uçağının Kazakistan'ın Aktau kenti yakınlarında düşmesi sonucu 38 kişi hayatını kaybetti. Bakü yönetimi, uçağın Rusya'nın elektronik harp sistemleri nedeniyle düştüğünü iddia ederek tazminat talep etti. Bu talep Moskova tarafından karşılıksız bırakılırken, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Mayıs 2025'te Moskova'da düzenlenen Zafer Günü törenlerine katılmadı.
Yekaterinburg'da İpler Gerildi: İki Azerbaycanlı Hayatını Kaybetti
Haziran 2025'in sonlarında kriz yeni bir boyuta ulaştı. 27 Haziran'da Rusya'nın Yekaterinburg kentinde Rus güvenlik güçlerinin düzenlediği operasyonlarda Azerbaycan vatandaşı Ziyaddin ve Hüseyin Safarov kardeşler hayatını kaybetti. Azerbaycan Başsavcılığı, kardeşlerin gözaltındayken işkenceyle öldürüldüğünü iddia ederek ceza soruşturması başlattı ve Rus kolluk kuvvetlerini "aşırı zulümle cinayet" ile suçladı. Adli tıp raporları, Safarov kardeşlerin sert bir cisimle aldıkları darbeler sonucu öldüğünü ortaya koydu. Olaylarda ayrıca çok sayıda Azerbaycan vatandaşı yaralandı ve dokuz kişi gözaltına alındı.
Bakü'den Sert Misilleme Adımları
Yekaterinburg'daki olayın ardından Azerbaycan, Rusya'ya karşı bir dizi misilleme adımını devreye soktu. Ülkedeki tüm Rus kültürel etkinlikleri iptal edilirken, Azerbaycan parlamento heyeti Rusya'daki bir toplantıyı boykot etti.
En dikkat çekici adım ise Rus devlet haber ajansı Sputnik'in Bakü ofisine yönelik operasyon oldu. Operasyonda Sputnik Azerbaycan yöneticisi İgor Kartavıh ve genel yayın yönetmeni Yevgeni Belousov gözaltına alındı. Bu kişilere "dolandırıcılık", "yasadışı girişimcilik" ve "suç gelirlerini aklama" suçlamaları yöneltildi. Ayrıca, baskını görüntülemek isteyen Ruptly editörü Aytakin Huseynova da gözaltına alındı.
Diplomatik Nota Savaşları ve Karşılıklı Suçlamalar
Yaşananlar üzerine Rusya Dışişleri Bakanlığı, Azerbaycan'ın Moskova Büyükelçisi Rahman Mustafayev'i bakanlığa çağırarak Rus gazetecilerin gözaltına alınmasını protesto eden bir nota verdi. Rusya, gazetecilerin "yasa dışı" şekilde gözaltına alındığını savundu.
Buna karşılık Azerbaycan da Büyükelçi aracılığıyla Rus tarafına, vatandaşlarının işkence görmesi ve öldürülmesiyle ilgili bir protesto notası iletti.
Son Hamle: Azerbaycan Diasporası Başkanı Gözaltında
Gerilim sürerken 1 Temmuz'da yeni bir gelişme yaşandı. Rusya'nın Yekaterinburg kentindeki Azerbaycan diasporası başkanı Şahin Şıhlinski ve oğlu, Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) tarafından gözaltına alındı. Şıhlinski'nin oğlunun daha sonra serbest bırakıldığı bildirildi.
Uzmanlar Ne Diyor?
Uzmanlar, krizin "çatışmacı bir sarmala" dönüştüğünü ve liderler düzeyinde doğrudan iletişim eksikliğinin durumu daha da kötüleştirdiğini belirtiyor. Azerbaycan'ın artan bölgesel gücü ve Türkiye ile yakın ilişkilerinin Moskova'yı rahatsız ettiği, ancak Rusya'nın Bakü ile ilişkileri stratejik bir öncelik olarak gördüğü yorumları yapılıyor. Mevcut krizin nasıl çözüleceği belirsizliğini korurken, atılacak adımların bölgesel dengeleri de etkilemesi bekleniyor.
