Toplantıya Rusya Savunma Bakanı Andrey Belousov, İran Savunma Bakanı Aziz Nasirzadeh ve Pakistan Savunma Bakanı Khawaja Muhammed Asif gibi önemli isimlerin yanı sıra, örgüte ilk kez tam üye sıfatıyla katılan Belarus'un Savunma Bakanı Viktor Khrenin de iştirak etti.
Çin Savunma Bakanı Dong, açılış konuşmasında dünyadaki "kaos ve istikrarsızlığa" dikkat çekerek "Hegemonik, tahakkümcü ve zorba eylemler uluslararası düzeni ciddi şekilde baltalamaktadır" dedi. Dong, mevkidaşlarını barışçıl bir kalkınma ortamını ortaklaşa korumak için daha sağlam adımlar atmaya çağırdı. Rusya Savunma Bakanı Belousov da Çin ile ilişkilerin "benzeri görülmemiş derecede yüksek bir seviyede" olduğunu vurguladı.
Zirve Gündeminde Kritik Başlıklar
Toplantı boyunca birçok kritik konu ele alındı. Rusya'nın, Ukrayna savaşında NATO yapımı silahlara karşı edindiği tecrübeleri ŞİÖ üyeleriyle paylaşabileceğinin sinyalini vermesi, gündemin en çok dikkat çeken maddelerinden biri oldu. Bu tecrübeler arasında uzun menzilli İHA'lara karşı savunma, elektronik karıştırma sistemleri ve seyir füzelerine yönelik karşı tedbirlerin bulunduğu belirtiliyor.
Bir diğer önemli gündem maddesi ise Orta Doğu'daki gelişmelerdi. İran-İsrail ateşkesinin ardından ilk kez yüz yüze bir araya gelen yetkililerden İran tarafının, Çin'den diplomatik destek beklentisini dile getirdiği, ancak Pekin yönetiminin fiili silah tedariki yerine siyasi söylem düzeyinde kalmayı tercih ettiği öğrenildi.
Belarus ise "ortak savunma-sanayi kümelenmesi" oluşturulması fikrini masaya getirdi. Minsk yönetiminin özellikle hava savunma sistemleri ve askeri bakım-onarım (MRO) alanlarında ŞİÖ lisansı altında ortak üretim ve teknoloji transferi önerdiği bildirildi.
Hindistan-Pakistan Anlaşmazlığı Nihai Bildiriyi Engelledi
Zirvenin sonunda yayınlanması beklenen ortak bildiri, Hindistan ve Pakistan arasındaki anlaşmazlık nedeniyle imzalanamadı. Hindistan'ın, bildiride "teröre" karşı ortak mücadeleye vurgu yapan bir ifadenin yer almasını talep ettiği, ancak Pakistan'ın bu talebe itiraz etmesi üzerine metin üzerinde uzlaşı sağlanamadığı kaydedildi. Hindistan Savunma Bakanı Rajnath Singh, zirvede yaptığı konuşmada dünyanın "ciddi bir dönüşümden" geçtiğini ve küreselleşmenin ivme kaybettiğini belirtti.
Tartışmaların Odağındaki İddia: "Rusya, Çin Ordusunu NATO Silahlarına Karşı Eğitiyor"
Zirveyle eş zamanlı olarak, Ukrayna Askeri İstihbaratı (HUR) kaynaklı bir iddia uluslararası basında geniş yer buldu. Kyiv Post'un haberine göre, Rusya'nın 2025 yılı içinde 600 Çin Halk Kurtuluş Ordusu (PLA) personeline, kendi eğitim merkezlerinde "NATO tarzı silahlara karşı muharebe" eğitimi vereceği öne sürüldü.
NDTV ve Newsweek gibi yayın organlarının da aktardığı iddiaya göre, eğitimlerin tank, topçu ve İHA savunması modüllerine odaklanacağı ve Nijniy Novgorod ile Mulino gibi üslerde gerçekleştirileceği belirtildi.
Bu iddialar sorulduğunda ise hem Moskova hem de Pekin'deki resmi sözcüler, doğrudan bir yanıt vermekten kaçınarak "askeri işbirliğinin uluslararası hukuka uygun olduğunu" belirtmekle yetindi. Taraflardan şu ana kadar iddiayı yalanlayan veya teyit eden net bir açıklama gelmedi.
Askeri analistler, Rusya ve Çin'in geçmiş yıllarda düzenledikleri ortak tatbikatlarda zaten teknik tecrübe paylaşımında bulunduklarını, bu nedenle sınırlı ve branş odaklı bir eğitim programının sürpriz olmayacağını değerlendiriyor. Ancak böyle bir eğitimin somut delillerle kanıtlanması (uydu görüntüleri, resmi anlaşma vb.) ve bu bilginin Pekin tarafından olası bir Tayvan senaryosuna uyarlanması durumunun, ABD tarafından "ikincil yaptırım" tehditlerini gündeme getirebileceği uyarısı yapılıyor.
Sonuç ve Beklentiler
ŞİÖ Savunma Bakanları Zirvesi, değişen küresel dinamiklere karşı örgütün ortak bir duruş sergileme arayışını teyit etti. Çin ve Rusya'nın Batı'ya karşı stratejik bir karşı ağırlık oluşturma çabası, zirvenin ana mesajı olarak öne çıktı.
Rusya'nın Ukrayna'da edindiği savaş tecrübelerini Çin'e aktaracağı iddiası ise şimdilik tek taraflı bir sızıntıya dayansa da zirvenin en önemli çıktısı olarak takip edilecek. Önümüzdeki dönemde bu konuda resmi bir "eğitim programı" duyurusu yapılıp yapılmayacağı ve iddianın doğrulanması halinde ABD ve NATO'nun ne gibi adımlar atacağı merak konusu. Zirvede kilitlenen ortak bildirinin, sonbaharda yapılması planlanan ŞİÖ Liderle
