Son günlerde akaryakıt ürünlerine üst üste zam yapıldı. Ham petrol fiyatları ile dolardaki yükseliş zamlara gerekçe gösteriliyor. Yalnız petrolün fiyatı düştüğünde de akaryakıta her nasılsa zam geliyordu!

Koç ailesine ait olan Türkiye Petrol Rafinerileri (Tüpraş) 2022 yılının ikinci çeyreğinde 10 milyar 611 milyon TL net dönem kârı ile piyasa beklentisi olan 7 milyar TL’nin üzerinde rakam açıkladı. Şirket, geçen yılın ikinci çeyreğinde 1 milyar 699 milyon TL net dönem kârı elde etmişti. Tüpraş bu yılın ilk yarısını 11 milyar 507 milyon TL net kâr ile kapattı. Aşağıda Enerji Politikaları Uzmanı Necdet Pamir'in açıklamarını okuyacaksınız. Tüpraş'ın nasıl yüzde 1100 kâr elde ettiği de oradan anlaşılacak!

Zamlara ve yaşanan tartışmalara ilişkin konuşan Enerji Politikaları Uzmanı Necdet Pamir, motorin zamlarındaki büyük haksızlığı gözler önüne serdi. Akit’in haberine göre, "Türkiye birçok ülke gibi ham petrol ithal ediyor. Aynı zaman ürün de alıyor. Motorini farklı kaynaklardan alabilirsin." diyen Necdet Pamir motorinde rafinerilerin vatandaşa attığı büyük kazığı şu sözlerle gözler önüne serdi:

- Ham petrolün yüzde 44'ünü böyle alıyorsun, bunu kendi rafinelerinde çeşitli ürünlere çevirirken bir kısım da motorine çeviriyorsun. İki kaynaktan motorin alıyoruz demek ki: Birisi çeşitli ülkelerden ve çeşitli kaynaklardan doğrudan motorin ithal ediyoruz. Ama onun dışında da ithal ettiğimiz ham petrolden motorin de elde ediyoruz. Yani motorin, jet yakıtı, asfalt, benzin...

Motorin fiyatları nasıl belirleniyor?

- 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 10. Maddesi, ‘Petrol alım satımında fiyatlar en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa koşullarına göre oluşur. Yerli ham petrol için, teslim yeri olan en yakın liman veya rafineride teşekkül eden ‘Piyasa Fiyatı’, fiyat olarak kabul edilir.’ demektedir. Bu maddeye göre, ülkemizde rafineri çıkış fiyatı, Akdeniz havzası İtalya Lavera/Cenova’da oluşan “Piyasa Fiyatı” baz alınarak belirlenmektedir.

- Daha yalın bir ifade ile Rusya’dan dünya piyasalarına göre yaklaşık 35 dolar/varil daha ucuza alınan ham petrol kullanılarak elde edilen rafineri çıkış fiyatları da (benzin, motorin, vb.) çok daha düşük olmasına karşın, bu “ucuzluk” tüketiciye yansıtılmayıp, önemli oranda rafinerilere kâr olarak kalmaktadır.

- Ekonomik krizin geniş toplum kesimlerini çok olumsuz etkilediği mevcut koşullarda, hızla mevzuat değişikliğine gidilerek, Rusya’dan satın alınmaya devam edilen görece çok ucuz petrolün oluşturduğu avantaj, ağırlıklı olarak tüketiciye yansıtılmalıdır.

- Ayrıca rafineri çıkış fiyatının üzerine önce ÖTV, onun üzerine KDV bindirilmesi de gerek vergiden de vergi alma anlamına geldiğinden, gerekse tüketiciyi mağdur ettiğinden, bu uygulama kaldırılmalıdır.

- Madem ekonomik olarak kırılıyoruz, sen burada belirli bir dönem için en azından, yasanın bu maddesini askıya al ya da değiştir. Orada rafineri çıkış fiyatını ham petrol girdisine göre belirle. Pahalıya alan Cenova ya da İtalya pahalıya üretiyor doğal olarak.