Tarihten Notlar programının 4. bölümünde İbrahim Tatlı “Osmanlı’yı Ayakta Tutan Üç Esas”ı anlatıyor.
1- Türk devletleri içerisinde ilk defa bir hanedan, monarşi kuran bir devlet olması.
2- Daimî ordu kurması.
3- Osmanlı'nın pragmatist idaresi.
Osmanlı’da bir baş var. Daha sonra onun yerine oğlu başa geçebilir. Kavga olursa da onun oğulları arasında olur. Amcaoğulları, akrabaları diye bir şey yok. İlk defa Türk devletlerinde bir hanedan böyle oluşmuş, bir monarşiye dönüşmüş ve yaşamış. Kurulduğundan yıkılışına kadar kim kurduysa onun torunlarından birisi var başta. Bu sistem devam ettiği için Osmanlı’da parçalanma olmadı. Bir hanedan kavgası olmadı. Taht kavgası oldu fakat kavgada biri kazanır ve gene devlet devam eder.
Kardeşler arasındaki taht kavgalarıyla ilgili İngilizlerin bir tezi var. Osmanlı kardeşler arasındaki taht kavgasına biraz izin veriyordu. İlla kesin bir veliaht tayini diye bir şey yoktu. Bunun esprisi nedir diye onlar şöyle düşünmüşler: “Güçlü olan ayakta kalıyor, haliyle kardeşlerini yenen düşmanlarını da yener.” gibi bir tez ileri sürmüşler. Normal hayatın akışı içerisinde mantıklı bir durum.
Şeriata aykırı olmayan önceki idarede ne varsa onu sürdürmüş. Osmanlı. Bu sayede fethedilen bölgedeki insanlar hayatlarını kendi şartlarına göre sürdürmüşlerdir. Alıştığı düzeni sürdürmüşlerdir. Haliyle Osmanlı idaresinden de memnun olmuşlardır. Osmanlı, eski yerel hâkim pozisyonda olan kişileri de tımarcı olarak kullanmış.
