Şamil Salmanoviç Basayev, 14 Ocak 1965 tarihinde Çeçenistan’ın dağlık Vedeno bölgesinin Vedeno köyünde dünyaya geldi. Basayev’in ailesi Rus İhtilali’nden sonra Çeçenistan’dan Kazakistan’a sürülmüş fakat 1957 senesinde Kruçev döneminde yurtlarına geri dönebilmişti.

Basayev, Sovyet Ordusu’nda iki sene askeri eğitim aldı. Dört sene boyunca, güney Rusya’nın Volgograd bölgesinde çalıştı. 1987 senesinde Moskova’da mühendislik eğitimine başladı.

1991’de Rus yolcu uçağını kaçırdı

Şamil Basayev, 1991’de Moskova’daki hükümet darbesi sırasında Boris Yeltsin taraftarları arasında yer aldı. Sovyetlerin dağılması üzerine bağımsızlığını ilan eden, ülkesi Çeçenistan’a dönerek Rus gizli örgütleri ile mücadele etmek üzere kurulan özel birlikleri yönetti. Adını ilk defa Çeçenistan’da yaşananları dünyaya duyurmak için 1991 senesinde bir Rus yolcu uçağını kaçırarak Ankara’ya indirdiğinde duyurdu.

1992’de Kafkas Halkları Konfederasyonu birliklerinin komutanlığına getirildi. Daha sonra Cevher Dudayev’e karşı muhalefete geçen Rus yanlısı silahlı birliklerin dağıtılmasında etkili oldu. 1995’de başında Rus savaş uçakları Şamil Basayev’in Vedeno’daki evini bombalayarak ailesinden, eşinin ve çocuklarının da aralarında bulunduğu 11 kişiyi şehid etti.

1995’da Basayev ve Çeçen direnişçiler 63 kişilik özel birlikle Budenovsk şehrine baskın düzenleyerek aldığı 5 bin kişilik rehineyle Rusları görüşme masasına oturttu. Birkaç gün süren kuşatma sonunda 129 kişi öldü, 415 kişi yaralandı. Budenovsk operasyonu tüm rehinelerin serbest bırakılmasıyla sona erdi.

İslam Şûrâsı’nın başkanı oldu

1996’da Çeçen Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri Komutanlığı’na getirilen Basayev, Rus güçlerinin Çeçenistan’dan çekilmesini sağladı. 31 Ağustos 1996 tarihinde imzalanan Hasavyurt Antlaşması ile barış tesis edildi ve Aslan Mashadov devlet başkanı seçildi. Daha sonra Basayev 1998’de Çeçen-Dağıstan Halkları Kongresi, 1999’da da İslam Şûrâsı başkanlığına getirildi. Artık devletin adı Çeçenistan İçkerya İslam Devletiydi. Şeriat Mahkemeleri sorumluları olarak Dokka Umarov ve Abdulhalim Sadullayev atanmıştı.

Öte yandan Şamil Basayev’in liderliğini yaptığı Çeçen-Dağıstan halkları kongresi alimlerinin Makhamat adı altında yaptığı Şer’i çalışmalar sonuçlarını vermeye başlamış ve Güneydoğu Dağıstan’da iki köy şeriat ilan etmişti. Bu ilanın üzerinden sadece birkaç hafta geçmişti ki 9 Ağustos 1999 günü Rus tankları bahsi geçen köyleri top atışlarıyla imha etti. Rus kuvvetleri daha sonra Çeçenistan-Dağıstan sınırına yönelerek Çeçen köylerini acımasızca bombalamaya başladı. Yüzlerce sivil Müslüman bu saldırılarda katledilmişti.

Artık bütün gözler Şamil Basayev ve Hattab’a dönmüştü. 1999’un Ağustos ayı ortalarında mücahid komutanları acilen askeri bir şura yapmış ve Dağıstan’a fetih operasyonları düzenlenmesi kararı alınmıştı. Şamil Basayev; “Bu savaş Volgadan Don’a kadar tüm Müslümanlar kurtarılıncaya dek sürecek. Bütün dünyayı alevler kaplasa da bu cihada devam edeceğiz. Dünyadaki tüm Müslümanlar uyanıyor, savaş 20-25 yıl sürebilir. Tüm Rusya savaş alanı olacak ve nihai hedef Kudüs’ün Siyonist işgalinden kurtarılmasıdır.” diyerek bir anda tüm dünyanın dikkatinin kendisine ve Çeçenistan’a çevrilmesine neden olmuştu.

Plan söylerken son derece basitti; Dağıstan’a girilecek ve oradaki Müslüman halkın mücahid kuvvetlere katılımlarıyla Rusya’nın saldırıları durdurulana kadar mücadele edilecekti. 17 Ağustos 1999 günü sayıları iki bine yaklaşan mücahidler Şamil Basayev ve Hattab’ın önderliğinde Dağıstan’a girmişti. Bu arada 16 Ağustos 1999 günü FSB başkanı Vladimir Putin görevinden alınmış ve yeni başbakan olmuştu.

Mücahidler önlerine çıkan düşman unsurları tek tek imha ederek ilerliyordu ancak beklenmedik garip olaylar dizisi onları bekliyordu. Kongrede Şamil Basayev’e destek sözü veren halk önderleri FSB tarafından parayla düşüncelerinden vazgeçiriliyordu. Buna razı olamayanlar ise esrarengiz bir biçimde öldürülüyordu!

Bin 600 Rus leşi

Birkaç ay sonra Dağıstan’dan çekilmek zorunda kalan mücahid birlikleri geride bin 600 Rus askerinin cansız bedenini ve birçok askeri aracın, tankın ve helikopterin hurdalarını bırakıyordu. Şamil Basayev bu durumu; “Bizler toprak savaşı yapmadık geride binlerce Rus leşi ve hurda yığınları bıraktık doğrusu bu bizim için bir zaferdir.” diyerek değerlendirmişti.

Çeçen savaşlarının efsanelerinden olan Basayev, girdiği savaşlarda Rusya güvenlik güçlerine karşı diz çöktürmüş, Çeçenistan’ın bağımsızlığında en büyük etken olmuştur.

Dudayev, Yandarbiyev, Mashadov, Sadullayev ve Basayev gibi kahramanların mücadeleleri sayesinde Çeçenistan bağımsızlığına kavuşmuş ve Çeçenistan, savaşın başladığı günden bu yana 300 bin şehit vermiştir.

2004’de Basayev’in başına 10 milyon dolar ödül koyuldu. 2006’da Dokko Umarov’un yardımcılığına getirildi. Umarov’un emrinde Çeçenistan Silahlı Kuvvetleri Komutanlığı görevini sürdürmekteyken Basayev, 10 Temmuz 2006’da İnguşetya’nın Ekazevo köyünde askeri bir konvoyda giderken, Rusların konvoya yerleştirdiği patlayıcının infilak etmesi sonucu şehid edilmiştir.

Şamil Basayev’den inciler

-Bana terörist demeleri umurumda değil. Benim ne yaptığımı Allah biliyor!

-Ne zaman öleceğimiz önemli değildir. Asıl önemli olan nasıl öleceğimizdir. Bize düşen şerefimizle ölmektir.

-Putin çok hasta ve cahil bir insandır. Öyle olmasa, eski Fars atasözünü dinlerdi: “Şah delirdiğinde, Kafkasya’ya savaşmaya gider!”

-Mücahid ateşkesi istemez aksine ihsan eder. Sulh görüşmeleri mücahidin başarı göstergesidir. O düşmandan asla hediye kabul etmez.

-Cihad, Allah yolunda kafirlere karşı savaşta ilayı kelimetullah uğruna, doğrudan iştirak ederek veya maddi destek sağlayarak veya yaralıları tedavi ederek veya gıda yardımı yaparak veya bir fikir sunarak vs. güç ve enerji harcamaktır.

-İslam toprağını müdafaa etmek bir zorunluluktur, bir ödevdir.

-Bir mücahit fırsatını bulur bulmaz evlenir, bu ayrıca cihadının bir parçasıdır. Çünkü dürüst bir aile dürüst bir toplumun temelidir.